«Էջ:Թումանյանի ԵԼԺ հ3.djvu/496»–ի խմբագրումների տարբերություն

չ Բոտ ― Ավտոմատիկ տեքստի փոխարինում (- + )
Էջի կարգավիճակԷջի կարգավիճակ
-
Չսրբագրված
+
Սրբագրված
Էջի մարմին (ներառվելու է).Էջի մարմին (ներառվելու է).
Տող 1. Տող 1.
ների» առաջին հատորի (1909, 1914) մեջ պոեմներից ո՛չ մեկի գրության թվականր չի նշված։ Գրության ժամանակի նշումներ կան միայն «Բանաստեղծությունների» Թիֆլիսի (1903) և Կ. Պոլսի (1922) հրատարակությունների մեջ, բայց ոչ բոլոր պոեմների համար։ Այդ ժողովածուներում թվագրված են միայն «Մարոն» (1887), «Դեպի Անհունը» (1894) և «Սասունցի Գավիթը» (1902), իսկ մնացած պոեմների («Լոռեցի Սաքսն», «Անուշ», «Հին կռիվը», «Պոետն ու Մուսան», «Թմկաբերդի առումը» ) գրության թվականր չի նշված։ Անշուշտ, սա «մոռսւցության» կամ «անհետևողականության» արդյունք չէր, այլ ուներ իր որոշակի դրդապատճառները։ Ըստ երևույթին, Օ՚ում անյանն ինքն էլ տատանվել է, չի կարողացել կողմնորոշվել, /՝/• ո րր պիտի համարել այղ պոեմների գրության ճշգրիտ թվականր արգյոք նախնական տարբերակի ստեղծման ժամա– նա կը, թե վերջնական մշսւկման կամ նրա տպագրության։
ների» առաջին հատորի (1909, 1914) մեջ պոեմներից ո՛չ մեկի գրության թվականը չի նշված։ Գրության ժամանակի նշումներ կան միայն «Բանաստեղծությունների» Թիֆլիսի (1903) և Կ. Պոլսի (1922) հրատարակությունների մեջ, բայց ոչ բոլոր պոեմների համար։ Այդ ժողովածուներում թվագրված են միայն «Մարոն» (1887), «Դեպի Անհունը» (1894) և «Սասունցի Դավիթը» (1902), իսկ մնացած պոեմների («Լոռեցի Սաքոն», «Անուշ», «Հին կռիվը», «Պոետն ու Մուսան», «Թմկաբերդի առումը») գրության թվականր չի նշված։ Անշուշտ, սա «մոռացության» կամ «անհետևողականության» արդյունք չէր, այլ ուներ իր որոշակի դրդապատճառները։ Ըստ երևույթին, Թումանյանն ինքն էլ տատանվել է, չի կարողացել կողմնորոշվել, թե ո՛րը պիտի համարել այդ պոեմների գրության ճշգրիտ թվականը՝ արդյոք նախնական տարբերակի ստեղծման ժամանակը, թե վերջնական մշակման կամ նրա տպագրության։

Հետմահու հրատարակություններում փորձ է արվել, ելնելով պոեմների ստեղծագործական պատմության տվյալներից և զանազան վկայություններից, ավելի ճշգրտորեն նշել նրանց գրության թվականները։ Վերցնենք միայն երկու՝ ամենից հեղինակավոր հրատարակությունները։ Ե. Չա-րենցի խմբագրությամբ լռւյս տեսած «Գեղարվեստական երկեր» գրքում (1934), որի տեքստի պատրաստմանը գործուն մասնակցություն է ունեցեք բանաստեղծի դուստր Նվարգ Թումանյանր, նշված են պոեմների գրության հետևյալ թվականները. «Մարոն» — 1887, «Լոռեցի Սաքոն» — 1889, Հատվածներ «յՀաոաչանք» պոեմից — 1890, «Դեպի Անհունր» — 1894, «Պոետն ու Մուսան» — 1901, «Անուշ» 1901— 1902, «Սասունցի Գավիթը» — 1902, «Թմկաբերդի առումը» — 1902, Հատվածներ «Հազարան բըլրու/ից» — 1914։
Հետմահու հրատարակություններում փորձ է արվել, ելնելով պոեմների ստեղծագործական պատմության տվյալներից և զանազան վկայություններից, ավելի ճշգրտորեն նշել նրանց գրության թվականները։ Վերցնենք միայն երկու՝ ամենից հեղինակավոր հրատարակությունները։ Ե. Չարենցի խմբագրությամբ լռւյս տեսած «Գեղարվեստական երկեր» գրքում (1934), որի տեքստի պատրաստմանը գործուն մասնակցություն է ունեցեք բանաստեղծի դուստր Նվարդ Թումանյանը, նշված են պոեմների գրության հետևյալ թվականները. «Մարոն» — 1887, «Լոռեցի Սաքոն» — 1889, Հատվածներ «Հաոաչանք» պոեմից — 1890, «Դեպի Անհունը» — 1894, «Պոետն ու Մուսան» — 1901, «Անուշ» 1901—1902, «Սասունցի Դավիթը» — 1902, «Թմկաբերդի առումը» — 1902, Հատվածներ «Հազարան բըլբուլից» — 1914։
Նույն ժամանակագրությունն է ընդունված նաև Թուման յանի երկերի առաջին գիտական հրատարակության 2-րդ հատորում (1940), որի բնագիրը և ծանոթագրությունները կազմել են Ն. Թում անյանը և Ա. Ինճիկ– յանր։ Մտցված են միայն հետևյալ մասնավոր փոփոխությունները։ Իբրև «Անուշի» վերջնական գրության թվական նշվում է միայն 1901 ֊ը (էջ 43), թեև հատորի ծանոթագրությունների մեջ ասվում է, որ պոեմի վերամշակում ր շարունակվել է նաև 1902 թ. Աբասթում անում (էջ 369)։ «Հազարան րըլբուլի» հատվածների համար տրվում է կրկնակի թվագրություն՝ 1898—1914։ Նույն հրատարակության 6-րդ հատորում «Հին կռիվը» պոեմի պահպանված մասերը թվագրված են 1890 հիմք ստեղծելով շատ թյուրիմացությունների համար։ *

Թուման յանի պոեմների այս՝ զգալի չափով կանոնիկ դարձած թ վագր ութ յոլնը, սակայն, մի շարք դեպքերում պահանջում է քննական մոտեցում և ճշտումներ։ Դա վերաբերում է նույնիսկ այն պոեմներին, որոնց գրության թվականներր նշված են իր՝ բանաստեղծի կողմից։ Սկսենք այս վերջիններից։
Նույն ժամանակագրությունն է ընդունված նաև Թումանյանի երկերի առաջին գիտական հրատարակության 2-րդ հատորում (1940), որի բնագիրը և ծանոթագրությունները կազմել են Ն. Թումանյանը և Ա. Ինճիկյանր։ Մտցված են միայն հետևյալ մասնավոր փոփոխությունները։ Իբրև «Անուշի» վերջնական գրության թվական նշվում է միայն 1901 (էջ 43), թեև հատորի ծանոթագրությունների մեջ ասվում է, որ պոեմի վերամշակումը շարունակվել է նաև 1902 թ. Աբասթումանում (էջ 369)։ «Հազարան բըլբուլի» հատվածների համար տրվում է կրկնակի թվագրություն՝ 1898—1914։ Նույն հրատարակության 6-րդ հատորում «Հին կռիվը» պոեմի պահպանված մասերը թվագրված են 1890՝ հիմք ստեղծելով շատ թյուրիմացությունների համար։
482

Թումանյանի պոեմների այս՝ զգալի չափով կանոնիկ դարձած թվագրությունը, սակայն, մի շարք դեպքերում պահանջում է քննական մոտեցում և ճշտումներ։ Դա վերաբերում է նույնիսկ այն պոեմներին, որոնց գրության թվականներր նշված են իր՝ բանաստեղծի կողմից։ Սկսենք այս վերջիններից։