«Էջ:Թումանյանի ԵԼԺ հ3.djvu/503»–ի խմբագրումների տարբերություն

չ →‎top: clean up, փոխարինվեց: մեշ → մեջ (2) oգտվելով ԱՎԲ
Էջի կարգավիճակԷջի կարգավիճակ
-
Չսրբագրված
+
Սրբագրված
Էջի մարմին (ներառվելու է).Էջի մարմին (ներառվելու է).
Տող 1. Տող 1.
ժեք և կշիռ ունեն։ Նկատի ունենա/ով այդ տարբերակները, կարելի է ա֊ ւ/ել, որ մեզ հասել է Թուման յան ի ոչ թե 13, այլ մոտ երկու տասնյակ ս/ոեմ, որոնցից ամեն մեկն իր անփոխարինելի տեղն ունի նրա ստեղծագործության տարեգրության մեջ։
ժեք և կշիռ ունեն։ Նկատի ունենալով այդ տարբերակները, կարելի է ասել, որ մեզ հասել է Թումանյանի ոչ թե 13, այլ մոտ երկու տասնյակ պոեմ, որոնցից ամեն մեկն իր անփոխարինելի տեղն ունի նրա ստեղծագործության տարեգրության մեջ։

Բոլոր առումներով ամենից ծանրակշիռն ու պերճախոսը «Անուշ» ս/ոեմի ստեղծագործական պատմության բազմազան նյութերն են։ Նրա առաջին և վերջին ամբողջական տարբերակների համ աղըությունը (որոնց միջև բազմաթիվ միջանկյալ աստիճաններ կան) առավել ցայտունությամբ ներկայացնում է Թումանյանի ստեղծագործական մեթոդի և վարպետության հսկայական զարգացում ր մեկ տասնամյակի ընթացքում։ Այդ պոեմին Վ. Բրյուսովի տված բնութագրումներից մեկր — «համապարփակ «Անուշ» — կարելի է կիրառել նաև նրա մշակման ընթացքի հետ կապված բազմազան նյութերի նկատմամբ, որոնք անսպառ աղբյուր են Թումանյանի ստեղծագործական ուղին և գեղարվեստական մտածողության յուրահատկութ յունր պատկերացնելու համար։
Բոլոր առումներով ամենից ծանրակշիռն ու պերճախոսը «Անուշ» պոեմի ստեղծագործական պատմության բազմազան նյութերն են։ Նրա առաջին և վերջին ամբողջական տարբերակների համադրությունը (որոնց միջև բազմաթիվ միջանկյալ աստիճաններ կան) առավել ցայտունությամբ ներկայացնում է Թումանյանի ստեղծագործական մեթոդի և վարպետության հսկայական զարգացումը մեկ տասնամյակի ընթացքում։ Այդ պոեմին Վ. Բրյուսովի տված բնութագրումներից մեկը — «համապարփակ «Անուշ»— կարելի է կիրառել նաև նրա մշակման ընթացքի հետ կապված բազմազան նյութերի նկատմամբ, որոնք անսպառ աղբյուր են Թումանյանի ստեղծագործական ուղին և գեղարվեստական մտածողության յուրահատկությունը պատկերացնելու համար։
Հարցի ուսումնասիրությունն առավել ևս իմաստալի է դառնում այն պսւտճաոով, որ «Անուշի» վերջնական խմբագրության մեջ կենսական նյութի և սյուժեի առումով կարծես թե ոչինչ չի փոխվել, «ագաթի» հողի վրա ծագող նույն կոնֆլիկտը և հերոսների ողբերգական վախճանը, որ կար նաև աոաջին տարբերակում։ Սակայն, այդ րնդհանրությամ բ հանդերձ, մենք փաստորեն գործ ունենք ոչ միայն ստեղծագործության երկու տարրեր որակի, այլև պոեմի երկու տարբեր տիպերի, ռեալիզմի էապես տարբեր րմ՛բռնումների հետ։ Արդեն «Անուշի» աոաջին տարբերակը ժամանակակից կյանքի ռեալիստական ընկալման և արտացոլման արտահայտություն էր։ Բայց Թումանյանն այստեղ շատ կողմերով հետևում էր ղ՚ս֊ սա կան ռոմանտիկական պոեմի սկզբունքներին։ Դրա արտահայտությունն էին խոշոր չափերի հասնող քնարական դատողությունները հայրենիքի անցյալի և ներկայի, նահապետական աշխարհում մարդու ճակատագրի մասին, որոնք ոչ մի անմիջական կապ չունեին բուն սյուժեի և կերպարների հետ։ Այդ հանդամ՚անքր և ընդհանրապես հեղինակի ակտիվ միջամտությունը շարադրանքի մեջ խիստ սուբյեկտիվ երանգ էր տալիս պոեմին, կարծեք տեղ չէր թողնում հերոսների ներաշխարհի բացահայտման, նրանց անկաշկանդ «ինքնազարգացման» համար, որր ռեալիստական մեթոդի կարևորագույն գծերից մեկն է։

Մեկ տասնամյակ անց հիմնովին վերամշակելով պոեմը, ավելի ճիշտ՝ նորից գրելով այն, բանաստեղծն իր անհատականությունը մի տեսակ «ետ քաշեց» առաջին պլան մղելով դեպքերի ընթացքի, հերոսների հոլյզերի և մտորումների, նրանց արարքների կենսական և հոգեբանական ազդակների ցուցադրումը։ «Անուշի» վերջնական տարբերակի մեջ էլ Թուման յան ր մնում է ամուր կապված իրական կյանքի հետ, ամենայն հավատարմությամբ է սլատկերում նույնիսկ գյուղական կենցաղի մ անրամ ասները։ Բայց նրա ռեալիզմն արդեն վճռականորեն վեր է բարձրանում ինքնաբավ կենցաղա֊
Հարցի ուսումնասիրությունն առավել ևս իմաստալի է դառնում այն պատճաոով, որ «Անուշի» վերջնական խմբագրության մեջ կենսական նյութի և սյուժեի առումով կարծես թե ոչինչ չի փոխվել. «ադաթի» հողի վրա ծագող նույն կոնֆլիկտը և հերոսների ողբերգական վախճանը, որ կար նաև աոաջին տարբերակում։ Սակայն, այդ ընդհանրությամբ հանդերձ, մենք փաստորեն գործ ունենք ոչ միայն ստեղծագործության երկու տարբեր որակի, այլև պոեմի երկու տարբեր տիպերի, ռեալիզմի էապես տարբեր ըմբռնումների հետ։ Արդեն «Անուշի» առաջին տարբերակը ժամանակակից կյանքի ռեալիստական ընկալման և արտացոլման արտահայտություն էր։ Բայց Թումանյանն այստեղ շատ կողմերով հետևում էր դասական ռոմանտիկական պոեմի սկզբունքներին։ Դրա արտահայտությունն էին խոշոր չափերի հասնող քնարական դատողությունները հայրենիքի անցյալի և ներկայի, նահապետական աշխարհում մարդու ճակատագրի մասին, որոնք ոչ մի անմիջական կապ չունեին բուն սյուժեի և կերպարների հետ։ Այդ հանգամանքը և ընդհանրապես հեղինակի ակտիվ միջամտությունը շարադրանքի մեջ խիստ սուբյեկտիվ երանգ էր տալիս պոեմին, կարծեք տեղ չէր թողնում հերոսների ներաշխարհի բացահայտման, նրանց անկաշկանդ «ինքնազարգացման» համար, որը ռեալիստական մեթոդի կարևորագույն գծերից մեկն է։
4Տ9

Մեկ տասնամյակ անց հիմնովին վերամշակելով պոեմը, ավելի ճիշտ՝ նորից գրելով այն, բանաստեղծն իր անհատականությունը մի տեսակ «ետ քաշեց»՝ առաջին պլան մղելով դեպքերի ընթացքի, հերոսների հույզերի և մտորումների, նրանց արարքների կենսական և հոգեբանական ազդակների ցուցադրումը։ «Անուշի» վերջնական տարբերակի մեջ էլ Թումանյանը մնում է ամուր կապված իրական կյանքի հետ, ամենայն հավատարմությամբ է պատկերում նույնիսկ գյուղական կենցաղի մանրամասները։ Բայց նրա ռեալիզմն արդեն վճռականորեն վեր է բարձրանում ինքնաբավ կենցաղա-