«Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 2.djvu/426»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ խմբագրում

@@ Էջի կարգավիճակ / Էջի կարգավիճակ @@
-Հաստատված
+Սրբագրված
@@ Էջի մարմին (ներառվելու է). / Էջի մարմին (ներառվելու է). @@
@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-գծագրությունը, ռեալիստական խաղաոճը հատկանշական են Բ-ի արվեստին։ 1922-ին եղել է Հայաստանի առաջին պետական թատրոնի հիմնադիր դերասաններից։ 1923-ից աշխատել է Թբիլիսիի հայկական դրամատիկական թատրոնում (գեղարվեստական ղեկավար՝ 1944–50), ուր հանդես է եկել նաև սովետական հեղինակների պիեսներում՝ առանձին հաջողություն գտնելով Բերեստի (Կոռնեյչուկի «Պլատոն Կրեչետ»), Վասինի (Սիմոնովի «Ռուս մարդիկ»), Սատինի, Լեշինի (Գորկու «Հատակում», «Թշնամիներ») դերերում։ Լ․ Հախվերդյան Ա․ Բերոյանը Փարսիղի դերում (Սունդուկյանի «Քանդած օջախ»)
+գծագրությունը, ռեալիստական խաղաոճը հատկանշական են Բ–ի արվեստին։ 1922-ին եղել է Հայաստանի առաջին պետական թատրոնի հիմնադիր դերասաններից։ 1923-ից աշխատել է Թբիլիսիի հայկական դրամատիկական թատրոնում (գեղարվեստական ղեկավար՝ 1944–50), ուր հանդես է եկել նաև սովետական հեղինակների պիեսներում՝ առանձին հաջողություն գտնելով Բերեստի (Կոռնեյչուկի «Պլատոն Կրեչետ»), Վասինի (Սիմոնովի «Ռուս մարդիկ»), Սատինի, Լեշինի (Գորկու «Հատակում», «Թշնամիներ») դերերում։ Լ․ Հախվերդյան Ա․ Բ ե ր ո յ ա ն ը Փարսիղի դերում (Սունդուկյանի «Քանդած օջախ»)
 '''ԲԵՐՈՅԱՆ''' Մարի Գևորգի [27․ 1 (8․ 2)․ 1892, Թիֆլիս – 22․ 7․ 1960, Թբիլիսի), հայ սովետական դերասանուհի։ ՎՍՍՀ ժող․ արտիստուհի (1946)։ Բեմական գործունեությունն սկսել է 1913-ին, տեղի Հայոց դրամատիկական ընկերության թատերախմբում։ 1922-ից աշխատել է Թբիլիսիի Ս․ Շահումյանի անվ․ հայկական դրամատիկական թատրոնում։ Խառնվածքով խարակտերային և կատակերգական դերասանուհի էր, աչքի է ընկել հատկապես Սունդուկյանի և Շիրվանզադեի պիեսներում․ Սալոմե, Խամփերի (Սունդուկյանի «էլի մեկ զոհ», «Խաթաբալա»), Շըպպանիկ, Զառնիշան (Շիրվանզադեի «Նամուս», «Չար ոգի»)։
-'''ԲԵՐՈՍՈՍ''' ( մ․ թ․ ա․ մոտ 350–280), բաբելոնացի պատմիչ, Բաբելոն քաղաքի Բել աստծո տաճարի քրմապետ։ Ստացել է հելլենիստական կրթություն, տիրապետել Հին աշխարհի բազմաթիվ լեզուների։ Մովսես Խորենացին Բ-ին անվանում է «բոլոր գիտություններին քաջահմուտ մարդ»։ Մ․ թ․ ա․ IV դ․ վերջին Բաբելոնից հեռացել է Հունաստան և Կոս կղզում հիմնել աստղագիտության դպրոց։ Բաբելոն վերադառնալուց հետո, մ․ թ․ ա․ մոտ 290-ին, Սելևկյան թագավոր Անտիոքոս I Սոտերի պատվերով հունարեն լեզվով գրել է «Բաբելոնապատում» եռահատոր պատմական երկը։ Գիրքը շարադրելիս օգտվել է սեպագիր հնադարաններից, բաբելա–քաղդեական զրույցներից ու պատմական ավանդություններից։ Բ-ի երկը չի պահպանվել․ «Բաբելոնա– պատում»-ի առանձին վերամշակված հատվածներ, որոնք կարևոր նշանակություն ունեն Առաջավոր Ասիայի հնագույն պատմության հարցերը լուսաբանելու համար, պահպանվել են Հովսեպոս Փլավիոսի, Եվսեբիոս Կեսարացու և ուրիշ հեղինակների երկերում։ Գրկ․ Дьяконов И․ М․, История Ми– дии․․․, М․–Л․, 1956․ Մ․ Կաավասան
+'''ԲԵՐՈՍՈՍ''' ( մ․ թ․ ա․ մոտ 350–280), բաբելոնացի պատմիչ, Բաբելոն քաղաքի Բել աստծո տաճարի քրմապետ։ Ստացել է հելլենիստական կրթություն, տիրապետել Հին աշխարհի բազմաթիվ լեզուների։ Մովսես Խորենացին Բ–ին անվանում է «բոլոր գիտություններին քաջահմուտ մարդ»։ Մ․ թ․ ա․ IV դ․ վերջին Բաբելոնից հեռացել է Հունաստան և Կոս կղզում հիմնել աստղագիտության դպրոց։ Բաբելոն վերադառնալուց հետո, մ․ թ․ ա․ մոտ 290-ին, Սելևկյան թագավոր Անտիոքոս I Սոտերի պատվերով հունարեն լեզվով գրել է «Բաբելոնապատում» եռահատոր պատմական երկը։ Գիրքը շարադրելիս օգտվել է սեպագիր հնադարաններից, բաբելա–քաղդեական զրույցներից ու պատմական ավանդություններից։ Բ–ի երկը չի պահպանվել․ «Բաբելոնա– պատում»-ի առանձին վերամշակված հատվածներ, որոնք կարևոր նշանակություն ունեն Առաջավոր Ասիայի հնագույն պատմության հարցերը լուսաբանելու համար, պահպանվել են Հովսեպոս Փլավիոսի, Եվսեբիոս Կեսարացու և ուրիշ հեղինակների երկերում։ Գրկ․ Дьяконов И․ М․, История Ми– дии․․․, М․–Л․, 1956․ Մ․ Կաավասան
 '''ԲԵՐՎԱԾ ԶԱՆԳՎԱԾ''', մարմինների հարաբերական շարժումը բնութագրող պայմանական մեծություն։ Երկու մարմնից (mi և աշ զանգվածներով) բաղկացած համակարգի դեպքում Բ․ զ․ որոշվում է _ mi m2 շ (iv2 г ,, Т = –-– vq –Ւ -у- առնչությունից, որտեղ T-ն համակարգի կինետիկ էներգիան է, Vo-ն՝ իներցիայի կենտրոն ի արագությունը, v-ն՝ մարմինների հարաբերական արագությունը, իսկ yi= ալաշ–ն՝ Բ․ զ․։ Հարաբերական Ակ -J- աշ շարժման դեպքում Բ․ զ․ հանդես է գալիս նաև Նյուտոնի երկրորդ օրենքում՝ fir= =_ժս(7)( г –ը մարմինների փոխադարձ dr հեռավորության վեկտորն է, Ս–ն՝ փոխազդեցության էներգիան)։Բ․ զ–ի գաղափարն օգտագործվում է նաև բարդ (համընթաց և պտտական) շարժում կատարող մարմնի, շատ մարմիններից կազմված համակարգերի համար։
@@ Տող 11. / Տող 11. @@
 '''ԲԵՐՐԻ''', Փերի, քաղաք Հայաստանի Չարսանջագի գավառում։ Արածանիի վտակ Բերրի գետի ձախ ափին, համանուն դաշտում։ XX դ․ սկզբին ուներ 800 տուն բնակիչ, որից 700-ը՝ հայ։ Ենթադրում են, որ քաղաքի անունը ծագում է հայկական «բերրի» բառից, որը, թուրքերեն աղավա– ղելով, կոչել են Փերի։ Հայերն ունեին երկու եկեղեցի (լուսավորչականը՝ Ս․ Աստ– վածածին) և երեք վարժարան՝ 250 աշակերտով։ Բ–ի հայ մանուկների կրթության և դաստիարակության գործին օգնելու նպատակով ԱՄՆ գաղթած հայ երիտա– սարդները 1894-ին հիմնել են Բերրիի Ուսումնասիրաց ընկերությունը, որն իր գոյությունը պահպանել է մինչև 1915-ը։ Հայ բնակիչները տեղահանվել են առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին․ մեծ մասը զոհվել է, փրկվածները տարագրվել են օտար երկրներ։ Գրկ․ Երևանյան Գ․ Ս․, Պատմություն Չարսանճագի հայոց, Բեյրութ, 1956, էջ 151–73։ Վ ա հ և Հայկ, Տարբերդ և անոր ոսկեղեն դաշտը, Նյու–Ցորք, 1959, էջ 980–81։
-'''ԲԵՐՅԵԼԻՈՒՍ''' (Bertelius) Իյռնս Ցակոբ (20․ 8․ 1779, Վևերսունդ – 7․ 8․ 1848, Ատոկհոլմ), շվեդացի քիմիկոս և հանքաբան։ 1808-ից՝ Ստոկհոլմի ԳԱ անդամ (1810-ից պրեզիդենտ, 1818-ից՝ անփոփոխ քարտուղար)։ 1820-ից՝ Պետերբուրգի ԳԱ արտասահմանյան պատվավոր անդամ։ Բժշկության դ–ր Ուփսալայի համալսարանում (1802), պրոֆեսոր՝ Ստոկհոլմի համալսարանում (1807) և բժշկավիրաբուժական ինստ–ում (1800–32)։ 1807-ին Բ․ և շվեդացի գիտնական Վ․ Գի– զինգերը, էլեկտրական հոսանքով քայքայելով աղերի ջրային լուծույթները, եզրակացրին, որ բոլոր աղերը բաղկա–ցած են թթվից ու հիմքից և բոլոր քիմ․ միացությունները աղերի նման ունեն երկակի բաղադրություն։ 1812–19-ին Բ․ տվեց իր էլեկտր ա ք ի մ ի ա կ ա ն տեսությունը։ Ըստ Բ–ի, թթուներ կարող է առաջացնել միայն թթվածինը։ Ի․ 6․ Բերցելիուս Նա թթուներ էր անվանում նրանց անհիդրիդները։ Հիմնավորել է ատոմիստական ուսմունքը՝ զարգացրել և ներդրել քիմիայում։ Բ–ի տեսական հայացքների հիմքում ընկած է քիմիական խնամակցության էլեկտրական բնույթը։ 1810–16-ին հետազոտելով քիմիական տարրերի օքսիդները՝ ցույց տվեց բազմապատիկ հարաբերությունների օրենքի ճշտությունը։ Բ․ կազմել է (1814) 41 քիմիական տարրերի ատոմական զանգվածների աղյուսակ և առաջարկել տարրերի նշանակման ժամանակակից եղանակը (տես Քիմիական նշան– ներ)։ Ավելի ուշ (1818), սեփական տվյալների
+'''ԲԵՐՅԵԼԻՈՒՍ''' (Bertelius) Իյռնս Ցակոբ (20․ 8․ 1779, Վևերսունդ – 7․ 8․ 1848, Ատոկհոլմ), շվեդացի քիմիկոս և հանքաբան։ 1808-ից՝ Ստոկհոլմի ԳԱ անդամ (1810-ից պրեզիդենտ, 1818-ից՝ անփոփոխ քարտուղար)։ 1820-ից՝ Պետերբուրգի ԳԱ արտասահմանյան պատվավոր անդամ։ Բժշկության դ–ր Ուփսալայի համալսարանում (1802), պրոֆեսոր՝ Ստոկհոլմի համալսարանում (1807) և բժշկավիրաբուժական ինստ–ում (1800–32)։ 1807-ին Բ․ և շվեդացի գիտնական Վ․ Գի– զինգերը, էլեկտրական հոսանքով քայքայելով աղերի ջրային լուծույթները, եզրակացրին, որ բոլոր աղերը բաղկա–ցած են թթվից ու հիմքից և բոլոր քիմ․ միացությունները աղերի նման ունեն երկակի բաղադրություն։ 1812–19-ին Բ․ տվեց իր էլեկտր ա ք ի մ ի ա կ ա ն տեսությունը։ Ըստ Բ–ի, թթուներ կարող է առաջացնել միայն թթվածինը։ Ի․ 6․ Բերցելիուս Նա թթուներ էր անվանում նրանց անհիդրիդները։ Հիմնավորել է ատոմիստական ուսմունքը՝ զարգացրել և ներդրել քիմիայում։ Բ–ի տեսական հայացքների հիմքում ընկած է քիմիական խնամակցության էլեկտրական բնույթը։ 1810–16-ին հետազոտելով քիմիական տարրերի օքսիդները՝ ցույց տվեց բազմապատիկ հարաբերությունների օրենքի ճշտությունը։ Բ․ կազմել է (1814) 41 քիմիական տարրերի ատոմական զանգվածների աղյուսակ և առաջարկել տարրերի նշանակման ժամանակակից եղանակը (տես Քիմիական նշան– ներ)։ Ավելի ուշ (1818), սեփական տվյալ–