«Էջ:Թումանյանի ԵԼԺ հ3.djvu/491»–ի խմբագրումների տարբերություն

Հոդվածների ավտոմատացված ներմուծում
 
չ Բոտ ― Ավտոմատիկ տեքստի փոխարինում (- + )
Էջի մարմին (ներառվելու է).Էջի մարմին (ներառվելու է).
Տող 1. Տող 1.
որոնք են ժողովրդական տարրը... և վիպական արտաքին ձևը» («Մուրս», 18Ձ1, Л» /, էջ 95—96)։ Մի քանի տարի անց աչդ կարծիքն ընդհանրաց֊ րեց և զարգացրեց Մինաս Բերբերյանը։ Նշելով, որ Թումանյանի «իսկա֊ կան կոչումը էպոսն է», և որ и իբրև էպիկական տաղանդի տեր բանաստեղծ, նա գրեթե եզակի երևույթ է հայ գրականության մեջ», քննադատն ավելացնում էր, որ եթե նրան հաջողվի վերացնել իր գործերի գեղարվեստական թերությունները, ապա ((Թումանյանն իր պոեմներով իրավամբ կարող է աչքի րնկնող տեղ գրավել հայ բանաստեղծների շարքում»
որոնք են ժողովրդական տարրը... և վիպական արտաքին ձևը» («Մուրս», 18Ձ1, Л» /, էջ 95—96)։ Մի քանի տարի անց աչդ կարծիքն ընդհանրաց֊ րեց և զարգացրեց Մինաս Բերբերյանը։ Նշելով, որ Թումանյանի «իսկա֊ կան կոչումը էպոսն է», և որ и իբրև էպիկական տաղանդի տեր բանաստեղծ, նա գրեթե եզակի երևույթ է հայ գրականության մեջ», քննադատն ավելացնում էր, որ եթե նրան հաջողվի վերացնել իր գործերի գեղարվեստական թերությունները, ապա ((Թումանյանն իր պոեմներով իրավամբ կարող է աչքի րնկնող տեղ գրավել հայ բանաստեղծների շարքում»
(Братская помощь армянам, 2-е изд., М., 1898, с, 587—589).
(Братская помощь армянам, 2-е изд., М., 1898, с, 587—589).
Հետագա տարիներին այս գնահատականները կրկնվել են բազմիցս ե բազմազան տարբերակներով։ Բայց բավարարվենք միայն մի երկու օրինակով։ Դարասկզբին Ավ. Ահարոնյանը «Մուրճ» ամսագրի էջերից ազդարարեց. «Եթե պ. Բ՛ում ան յան ուրիշ ոչինչ գրած չլիներ, բացի իր պոեմ ա֊ ները, նա դարձյալ իրավունք կունենար հայ աչքի ընկնող բանաստեղծների կողքին պատվավոր տեղ բռնել» («Մուրճ», 1904, Л? 1, էջ՝ 174 —175)։ Իսկ Հ. Օշականը, մի քննադատ, որը &' Թումանյանի, &' ընդհանրապես արեելահս/յ բանաստեղծության նկատմամբ առանձին բարեհաճությամբ աչքի չի ընկել, 1921 թ. Հովհ. Թումանյանի մասին գրած հոդվածաշարում հատուկ նշում էր, որ պոեմի ժանրը «նոր ժամ տնակներու ամենեն դժվարին և նույն ատեն ամենեն հրապուրիչ ձևն է բանաստեղծության» և ավելացնում էր. «Թումանյանի ամենեն անկեղծ արտահայտությունները իր պո ևմ աներն են...» («ճակատամարտ», Կ. Պոլիս, 1 դեկտեմբերի 1921 թ.)։
Հետագա տարիներին այս գնահատականները կրկնվել են բազմիցս ե բազմազան տարբերակներով։ Բայց բավարարվենք միայն մի երկու օրինակով։ Դարասկզբին Ավ. Ահարոնյանը «Մուրճ» ամսագրի էջերից ազդարարեց. «Եթե պ. Բ՛ում ան յան ուրիշ ոչինչ գրած չլիներ, բացի իր պոեմ ա֊ ները, նա դարձյալ իրավունք կունենար հայ աչքի ընկնող բանաստեղծների կողքին պատվավոր տեղ բռնել» («Մուրճ», 1904, Л? 1, էջ՝ 174 —175)։ Իսկ Հ. Օշականը, մի քննադատ, որը &' Թումանյանի, &' ընդհանրապես արեելահս/յ բանաստեղծության նկատմամբ առանձին բարեհաճությամբ աչքի չի ընկել, 1921 թ. Հովհ. Թումանյանի մասին գրած հոդվածաշարում հատուկ նշում էր, որ պոեմի ժանրը «նոր ժամ տնակներու ամենեն դժվարին և նույն ատեն ամենեն հրապուրիչ ձևն է բանաստեղծության» և ավելացնում էր. «Թումանյանի ամենեն անկեղծ արտահայտությունները իր պո ևմ աներն են...» («ճակատամարտ», Կ. Պոլիս, 1 դեկտեմբերի 1921 թ.)։
Կարելի է վստահորեն ասել, որ արդեն Թումանյանի կենդանությ՛ան ժամանակ լիովին արդարացավ նրա մտերիմ ընկերոջ՝ Ավ. Ի и ահ ակ յանի կանխատեսումը, որր դեռ 1902 թ. մի նամ ակում ասում էր. «Բայց ինչ էէ "Ր էք՚նին քո պոեմներդ մեր գրականության մեջ դարաշրջան են կազմելու» (Ավ. Իսաոանյան. Երկերի ժողովածու, հ. 6, 1979, Էջ 41)։ Այդ ճշմարտությունը առավել ես խռր գիտակցվեց ժամանակի ընթացքում, հայ բանաստեղծության, մասնավորապես պոեմի ժանրի պատմական ոլ– ղու րմ բռնման ընթացքում։ Հայտնի Է, որ հայ պոեմը ավելի քան հազարամյա պատմություն ունի և առաջադրել Է այնպիսի խոշորագույն անուններ, ինչպես միջնադարում Գրիգոր Նարեկացին և Ներսես Շնորհալին , իսկ XIX—XX գաբերում՝ Ա. Բագրատունին, Ղ՛ Ալիշանը, Ռ. Պատ֊ կան յան ը, Ավ, Իսահակյանը, Դ. Վարուժանը, Ե. Չարենցը։ Բայց առանց տատանվելու կարելի Է ասել, որ Թումանյանն Է հայ պոեմի խոշորագույն վարպեար, նրա անվան հետ Լ կապված այդ ժանրի պատմության ամենավառ, հարուստ և բազմազան գլուխը։ Դրա վկայությունն են «Անուշն» ու «Թմկաբերդի առումը», «Սասունցի Գավիթն» ու «Էոռեցի Սաքոն», «Պոետն ու Մուսան» և «Դեպի Անհունը», նույնիսկ անավարտ վիճակում մեղ հասած «Հառաչանքը», «Հին կոիվ_ըՀ>> «Հազարան բ բլբուլը»։
Կարելի է վստահորեն ասել, որ արդեն Թումանյանի կենդանությ՛ան ժամանակ լիովին արդարացավ նրա մտերիմ ընկերոջ՝ Ավ. Ի и ահ ակ յանի կանխատեսումը, որր դեռ 1902 թ. մի նամ ակում ասում էր. «Բայց ինչ էէ "Ր էք՚նին քո պոեմներդ մեր գրականության մեջ դարաշրջան են կազմելու» (Ավ. Իսաոանյան. Երկերի ժողովածու, հ. 6, 1979, Էջ 41)։ Այդ ճշմարտությունը առավել ես խռր գիտակցվեց ժամանակի ընթացքում, հայ բանաստեղծության, մասնավորապես պոեմի ժանրի պատմական ոլ– ղու րմ բռնման ընթացքում։ Հայտնի Է, որ հայ պոեմը ավելի քան հազարամյա պատմություն ունի և առաջադրել Է այնպիսի խոշորագույն անուններ, ինչպես միջնադարում Գրիգոր Նարեկացին և Ներսես Շնորհալին , իսկ XIX—XX գաբերում՝ Ա. Բագրատունին, Ղ՛ Ալիշանը, Ռ. Պատ֊ կան յան ը, Ավ, Իսահակյանը, Դ. Վարուժանը, Ե. Չարենցը։ Բայց առանց տատանվելու կարելի Է ասել, որ Թումանյանն Է հայ պոեմի խոշորագույն վարպեար, նրա անվան հետ Լ կապված այդ ժանրի պատմության ամենավառ, հարուստ և բազմազան գլուխը։ Դրա վկայությունն են «Անուշն» ու «Թմկաբերդի առումը», «Սասունցի Գավիթն» ու «Էոռեցի Սաքոն», «Պոետն ու Մուսան» և «Դեպի Անհունը», նույնիսկ անավարտ վիճակում մեղ հասած «Հառաչանքը», «Հին կոիվ_ըՀ>> «Հազարան բ բլբուլը»։
Պոեմի ժանրը Թուման յանին զբաղեցրել Է ստեղծագործական կյանքի բոլոր փուլերում, բայց տարբեր չափով և տարբեր ձևերով։ Այլ կերպ
Պոեմի ժանրը Թուման յանին զբաղեցրել Է ստեղծագործական կյանքի բոլոր փուլերում, բայց տարբեր չափով և տարբեր ձևերով։ Այլ կերպ
477
477