«Էջ:Թումանյանի ԵԼԺ հ3.djvu/500»–ի խմբագրումների տարբերություն
Հոդվածների ավտոմատացված ներմուծում |
չ Բոտ ― Ավտոմատիկ տեքստի փոխարինում (- + ) |
||
| Էջի մարմին (ներառվելու է). | Էջի մարմին (ներառվելու է). | ||
| Տող 2. | Տող 2. | ||
«Լին կռիվը» պոեմի երկու պահպանվսւծ մասերր Թուման յանը զետեղել է իր երկու գրքերում («Հայրենիքիս հետ», 1916 և «Բանաստեղծություններ», 1922) և երկու դեպքում էլ առանց որևէ թվագրության։ Դրանից առաջ այդ մասերից մեկը («Երկրռւմ») առանց նախերգանքի տպագրվել էր «Բանաստեղծությունների» 1908 թ. ժողոված ուի մեջ՝ դարձյալ չնշելով թվականը։ Ե՛վ այս, և՛ մյուս փաստերը որևէ հիմք չեն տաշիս «Հին կռիվը» համարելու 1890 թ. ստեղծագործություն, ինչպես արվել է որոշ դեպքերում։ ճիշտ է, պոեմի նախնական տարբերակը Թումանյանն սկսել է գրել այդ թվականին, սակայն, ինչպես երևում է այդ տարբերակի պահպանված մի քանի հատվածներից («Տարոնի գարունը», «Տարոնի ա -էւավոտը», «Գիշեր»), այն ժամանակ երկր ոճական և կառուցվածքային բոլորովին ուրիշ բնույթ Է ունեցել։ «Հին կռիվը» («Լևոնի կռիվը») պոեմի գրոլթյունր, Էապես նոր և շատ ավելի լայն ծրագրով, Թումանյանը ձեռնարկեց 1902 թ.։ Դա այն «ազգային մեծ պոեմ ան» Էր, որի մասին նա խոսում Է 1902 թ. ամռանը Փ. Վարդազարյանին գրած նամակներում (Եժ¥, 202—205)։ Բայց այդ ժալքանակ պոեմր, որը բաղկացած Էր լինե֊ չու հինգ մեծ մասերից, ըստ երևույթին, չի ավարտվել (օգոստոսի 6֊ին բանա ստեղծն իր այդ երկի մասին հայտնում Էր. «ծալում հետաձգում եմ»), և աշխատանքը շարունակվել Է նաև հաջորդ տարիներին, հավանաբար մինչև 1906 թվականը։ Այս եզրակացության համար հիմք Է տաշիս այն փաստր, որ միայն այդ ժամանակ մամուլում հրապարակվեցին պոեմի առանձին հատվածներ. 1906 թ. վերջին՝ երկրորդ մասի նախերգանքը («Հայոց լեռներում» բանաստեղծությունը), իսկ 1907 թ. սկզբին՝ երրորդ մասը («Երկրռւմ»)։ Մի փոքր անց պոեմի ամբողջական ձեռագիրը կորավ ժանդարմական վարչության տարած շատ ուրիշ թղթերի հետ։ |
«Լին կռիվը» պոեմի երկու պահպանվսւծ մասերր Թուման յանը զետեղել է իր երկու գրքերում («Հայրենիքիս հետ», 1916 և «Բանաստեղծություններ», 1922) և երկու դեպքում էլ առանց որևէ թվագրության։ Դրանից առաջ այդ մասերից մեկը («Երկրռւմ») առանց նախերգանքի տպագրվել էր «Բանաստեղծությունների» 1908 թ. ժողոված ուի մեջ՝ դարձյալ չնշելով թվականը։ Ե՛վ այս, և՛ մյուս փաստերը որևէ հիմք չեն տաշիս «Հին կռիվը» համարելու 1890 թ. ստեղծագործություն, ինչպես արվել է որոշ դեպքերում։ ճիշտ է, պոեմի նախնական տարբերակը Թումանյանն սկսել է գրել այդ թվականին, սակայն, ինչպես երևում է այդ տարբերակի պահպանված մի քանի հատվածներից («Տարոնի գարունը», «Տարոնի ա -էւավոտը», «Գիշեր»), այն ժամանակ երկր ոճական և կառուցվածքային բոլորովին ուրիշ բնույթ Է ունեցել։ «Հին կռիվը» («Լևոնի կռիվը») պոեմի գրոլթյունր, Էապես նոր և շատ ավելի լայն ծրագրով, Թումանյանը ձեռնարկեց 1902 թ.։ Դա այն «ազգային մեծ պոեմ ան» Էր, որի մասին նա խոսում Է 1902 թ. ամռանը Փ. Վարդազարյանին գրած նամակներում (Եժ¥, 202—205)։ Բայց այդ ժալքանակ պոեմր, որը բաղկացած Էր լինե֊ չու հինգ մեծ մասերից, ըստ երևույթին, չի ավարտվել (օգոստոսի 6֊ին բանա ստեղծն իր այդ երկի մասին հայտնում Էր. «ծալում հետաձգում եմ»), և աշխատանքը շարունակվել Է նաև հաջորդ տարիներին, հավանաբար մինչև 1906 թվականը։ Այս եզրակացության համար հիմք Է տաշիս այն փաստր, որ միայն այդ ժամանակ մամուլում հրապարակվեցին պոեմի առանձին հատվածներ. 1906 թ. վերջին՝ երկրորդ մասի նախերգանքը («Հայոց լեռներում» բանաստեղծությունը), իսկ 1907 թ. սկզբին՝ երրորդ մասը («Երկրռւմ»)։ Մի փոքր անց պոեմի ամբողջական ձեռագիրը կորավ ժանդարմական վարչության տարած շատ ուրիշ թղթերի հետ։ |
||
Ելնելով այս փաստերից, նպատակահարմար Է «Հին կռիվը» պոեմի գրության ժամանակը նշել 1902 —1906 թվականներով։ |
Ելնելով այս փաստերից, նպատակահարմար Է «Հին կռիվը» պոեմի գրության ժամանակը նշել 1902 —1906 թվականներով։ |
||
Ինչ վերաբերում Է «Թմկաբերդի առումը» պոեմին, ապա հայտնի Է, որ 1901 թ. ծագած նրա մտահղացումր իրականացավ մեկ տարի անց 1902 թ. «Աբասթումանի աշնանը»։ Բայց Մարիամ Թումանյանի վկայությունից հայտնի Է նաև, որ այդ ժամանակ հեղինակը կտրուկ կերպով մեր– ժել Է պոեմը «Բանաստեղծությունների» 1903 թ. հրատարակության մեջ մտցնելու առաջարկր։ Պ ատճաւլը, անշուշտ, եղել Է այն, որ Թուման յանր պոեմի վրա իր աշխատանքը դեռ ավարտված չի համարել։ Թեև համապատասխան ձեռագիր տվյալներ մեզ չեն հասել, բայց, ամենայն հավանականությամբ, հաջորդ տարիներին՝ մինչև «Մուրճ» ամսագրում հրապարակելը |
Ինչ վերաբերում Է «Թմկաբերդի առումը» պոեմին, ապա հայտնի Է, որ 1901 թ. ծագած նրա մտահղացումր իրականացավ մեկ տարի անց 1902 թ. «Աբասթումանի աշնանը»։ Բայց Մարիամ Թումանյանի վկայությունից հայտնի Է նաև, որ այդ ժամանակ հեղինակը կտրուկ կերպով մեր– ժել Է պոեմը «Բանաստեղծությունների» 1903 թ. հրատարակության մեջ մտցնելու առաջարկր։ Պ ատճաւլը, անշուշտ, եղել Է այն, որ Թուման յանր պոեմի վրա իր աշխատանքը դեռ ավարտված չի համարել։ Թեև համապատասխան ձեռագիր տվյալներ մեզ չեն հասել, բայց, ամենայն հավանականությամբ, հաջորդ տարիներին՝ մինչև «Մուրճ» ամսագրում հրապարակելը (1905 թ. հունվար), Թումանյանը ինչ-որ չափով շարաձսչ-իէ՚հ ^ աշ– |
||
486 |
486 |
||