Էջ:Թումանյանի ԵԼԺ հ3.djvu/538

№**յթ Հրատարակության մհշ իբրև հիմնական բնագիր ընդունված է ՀԳ դասագրքի 1914 թ. տպագրությունր՝ ցույց տալով Մճ, Բքծ և ԲՊ տեֆստային տարբերությունները։ Տարբերակների բաժնում ի մի են հավաքված սեւագիր հատվածները, ինչպես նաև պոեմի Հետ կապված այլ նյութեր (տե՛ս ԳԱԲ՝, Բ՝Ֆ, M 6, ա — դ, լրացուցիչ ցուցակ, քՔ Տ), «Դեպի Ան Հունը» Բ՛ում ան յան ը մտահղացել և սկսել է գրել 1890 ֊ական թթ. աոաջին կեսին։ Պոեմի առաջին տարբերակն, ըստ երևույթին, ավարտվել է 1894 թ., այդ պատճառով էլ հիշյալ բոլոր հրատարակությունների մեջ իբրև գրության թվական նշվել է 1894-ը։ Սակայն փաստեր ր ցույց են տալիս, որ աշիյատանքր պոեմի վրա շարունակվել է նաե հետագա տարիներին՝ մինչև դարասկզբին վերջնական տարբերակի ստեղծումն ու հրապարակումը։ Դատելով պահպանված տվյալներից, Բ՛Ո լման -յանի այս պոեմը գրության տարբեր փուլերում ունեցել է տարբեր վերնագրեր՝ «Կենդանի թաղվածը (լեթարգիա)», «ճերմակ աղավնի», «Սրր֊ Հար», «Խավարի մեջ», «Դեպի մութը», որոնց ի վերջո հաջորդեց ստեղծագործության փիլիսոփայական բովանդակությունն արտահայտող վերնագիր՝ «Դեպի Անհունը»։ Սկզբնապես Թումանյանն իր այս պոեմը ծրագրել էր իբրև մի ստեզ֊ ծադործո (՛յո ն, որի մեջ պիտի ցուցադրվեր և քննադատվեր նահապետական աշխարհի Հետամնաց բարքերի ու պատկերացումների մի կոնկրետ Հրսևորոււր լեթարդիկ քնի մեջ ընկած մարդկանց մ աՀացած Համ ա,յե ֊ լու և կենդանի թաղելու սոսկալի երևույթ ը։ Դա երևում է ինչպես պոեմի նախնական վերնագրերից ու սևագիր Հատվածներից, այնպես էլ ժամանակակիցների Հուշերից։ Այդ մասին են խոսում նաև պոեմի Հետ կապված այն գրառումները, որոնց մեջ Հիշատակվում են Լոռու գյուղերում տարբեր ժամանակ սխալմամբ կենդանի թաղված մարդկանց անունները, դեպքի տեղն ռլ թվականը (տե՛ս տարբերակների բաժնում)։ ժամանակագրական առումով այդ դեպքերը վերաբերում են անցյալ դարի երկրորդ կեսին և հասնում են մինչև 1900 թվական ր։ Ինչպես մի զրույցի ժամանակ Հիշել է Ւսւմանյանը, «Դեպի ԱնՀու֊ նի» առաջին տարբերակը («ճերմակ աղավնի» վերնագրով) ինքը գրել է բանաստեղծական բարձր ոգևորության Հոգեվիճակում, «1894 թվին, Նորաշենի փողոցում, Տ եր֊Ղեոնդյանի տանը..., մի եռոտանի, հին, կոտրած սեղանի վրա» (Ն. Թումանյաէ, էջ 17$, 232)։ Նույնը հետագայում հաստատել է նաև բանաստեղծի այրին՝ Օլգա Ւսւմանյանը (տե՛ս Բ՚ԺՀ, 334)ւ Պոեմի առաջին ԳԲաՎոՐ հիշատակության Հանդիպում ենք 1894 թ. մարտի 81-ին ժիտոմիրից Ան. Աբովյանի գրած նամակում, ուր կան այսպիսի տողեր. «Կենդանի թաղվածը» անունով նոր պոեմադ, եթե չեմ գխալվում, հենց քո կյանքից պետք է լինի, աղբաթդ խեր, մի՞թե այդ է բանաստեղծի կոչումը, ինչո՞ւ ես կյանքի հոսանքի աոաշ ընկճվում և ուզում գրվածքներովդ էլ հուսահատություն ներշնչել ընթերցողների մեջ։ Կյանք տուր գրվածքներովդ և եռանդ ներշնչիր րնթերցոզներիգ մեշ։ Նույ–