Վիքիդարան

«Վերադարձ (Եղիշե Չարենց)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրում
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
 
Տող 1.
{{Վերնագիր
1<br>
|title= Վերադարձ
Երբ երկնքի մովում վերջին աստղը հանգավ՝<br>
|section =
Նա իր տունը թողեց ու ճանապարհ ընկավ:<br>
|previous =
Դեմը` դաշտն էր հերկած` արգավանդ ու խոնավ,<br>
|next =
Վերը, հեռո՛ւ-հեռուն, որպես հրե մի նավ,<br>
|notes =
Առագաստը փռած, հրամանված ու հիր<br>
|author=Եղիշե Չարենց}}
Բարձրանում էր հեռու արեգակը կարմիր:<br>
{{Բանաստեղծություն|Վերադարձ|<poem>
Զով էր դաշտում, չկար դեռ տագնապ ու կրակ,<br>
{{Կենտրոն|1}}
Ու քայլերով թեթև նա գնում էր արագ,<br>
Երբ երկնքի մովում վերջին աստղը հանգավ՝
Հեռանում էր անդարձ, անսփոփ ու լռին<br>
Նա իր տունը թողեց ու ճանապարհ ընկավ:
Ու նայում էր հեռու հորիզոնի ծիրին:<br>
Դեմը` դաշտն էր հերկած` արգավանդ ու խոնավ,
Տարօրինակ, մենակ, սրտում կարոտ ու հուր`<br>
Վերը, հեռո՛ւ-հեռուն, որպես հրե մի նավ,
Նա գնում էր արագ ու երգում էր տխուր,<br>
Առագաստը փռած, հրամանված ու հիր
Ու նայում էր հեռու հորիզոնի ծիրին<br>
Բարձրանում էր հեռու արեգակը կարմիր:
Եվ լսում էր մի ձայն, որ կանչում էր լռին:<br>
Զով էր դաշտում, չկար դեռ տագնապ ու կրակ,
Հեռուներից կապույտ մեղմ կանչում էր նրան<br>
Ու քայլերով թեթև նա գնում էր արագ,
Մի հեռավոր ընկեր, կարոտակեզ մի ձայն, —<br>
Հեռանում էր անդարձ, անսփոփ ու լռին
Մեղմ կանչում էր նրան դեպի երկնի հեռուն<br>
Ու նայում էր հեռու հորիզոնի ծիրին:
Ու սուլում էր նրան մոռացում ու գարուն:<br>
Տարօրինակ, մենակ, սրտում կարոտ ու հուր`
2<br>
Նա գնում էր արագ ու երգում էր տխուր,
Ու քսվում էր անուշ հովը նրա դեմքին,<br>
Ու նայում էր հեռու հորիզոնի ծիրին
Համբուրում էր նրան, որպես սիրող մի կին<br>
Եվ լսում էր մի ձայն, որ կանչում էր լռին:
Գուրգուրում էր նրան, աներևույթ ու մութ,<br>
Հեռուներից կապույտ մեղմ կանչում էր նրան
Ու կանչում էր դեպի հեռուները կապույտ:<br>
Մի հեռավոր ընկեր, կարոտակեզ մի ձայն, —
Նա գնում էր թեթև, որպես անփույթ — ուրու<br>
Մեղմ կանչում էր նրան դեպի երկնի հեռուն
Ու ձգվում էր ուղին դաշտում — հեռո՛ւ, հեռո՛ւ,<br>
Ու սուլում էր նրան մոռացում ու գարուն:
Ոլորվում էր անվերջ, որպես անդարձ մի երգ,<br>
 
Որ դաշտերը թողած, թողած հովիտ ու հերկ,<br>
{{Կենտրոն|2}}
Սեգ լեռների միջով, ոլորտներով վերին<br>
Ու քսվում էր անուշ հովը նրա դեմքին,
Խառնվում է հեռու հորիզոնի ծիրին: —<br>
Ու կանչումՀամբուրում էր նրան, կարոտակեզորպես սիրող մի ձայն,<br>կին
Գուրգուրում էր նրան, աներևույթ ու մութ,
Շշուկներով անուշ նա ասում էր նրան.<br>
Ու կանչում էր դեպի հեռուները կապույտ:
«...Ամեն տագնապ ու հոգս թողած երկրի հողին՝<br>
Նա գնում էր թեթև, որպես անփույթ — ուրու
Քայլի՛ր, քայլի՛ր անվերջ, կարոտներիդ ուղին.<br>
Ու ձգվում էր ուղին դաշտում — հեռո՛ւ, հեռո՛ւ,
Մի կարոտ է հոգիդ, հեռու աստղի մի փայլ —<br>
Ոլորվում էր անվերջ, որպես անդարձ մի երգ,
Քայլի՛ր, քայլի՛ր անվերջ, հավերժասե՛ր եղբայր...<br>
Որ դաշտերը թողած, թողած հովիտ ու հերկ,
Արեգակը, կարմիր, կբարձրանա հիմա<br>
Սեգ լեռների միջով, ոլորտներով վերին
Ու կփռե հովտում կարմիր տագնապ ու մահ,<br>
Խառնվում է հեռու հորիզոնի ծիրին: —
Խե՛նթ կխնդա վերից` տռփասեր ու զազիր —<br>
Ու կանչում էր նրան կարոտակեզ մի ձայն,
Քայլի՛ր, քայլի՛ր անվերջ ու լեռները հասիր:<br>
Շշուկներով անուշ նա ասում էր նրան.
Հովիտներին թողած ամեն տագնապ m հուշ<br>
«...Ամեն տագնապ ու հոգս թողած երկրի հողին՝
Տա՛ր լեռների հովին կարոտներդ անուշ,<br>
Քայլի՛ր, քայլի՛ր անվերջ, կարոտներիդ ուղին.
Որ դաշտերի կարմիր, աղետաբեր մուժում<br>
Մի կարոտ է հոգիդ, հեռու աստղի մի փայլ —
Չխառնվի հոգիդ ուղիների փոշուն»...<br>
Քայլի՛ր, քայլի՛ր անվերջ, հավերժասե՛ր եղբայր...
Ու քայլում էր շտապ, սրտում ուրի՛շ մի հուր,<br>
Արեգակը, կարմիր, կբարձրանա հիմա
Հեռանում էր անդարձ ու երգում էր տխուր,<br>
Ու կփռե հովտում կարմիր տագնապ ու մահ,
Ու քսվում էր քամին նրա տխուր դեմքին,<br>
Խե՛նթ կխնդա վերից` տռփասեր ու զազիր —
Համբուրում էր նրան, որպես սիրող մի կին...<br>
Քայլի՛ր, քայլի՛ր անվերջ ու լեռները հասիր:
3<br>
Հովիտներին թողած ամեն տագնապ m հուշ
Իրիկունն էր արդեն փռվել շուրջը նրա,<br>
Տա՛ր լեռների հովին կարոտներդ անուշ,
Երբ նա նստեց ձյունե ճանապարհի վրա:<br>
Որ դաշտերի կարմիր, աղետաբեր մուժում
Ճանապարհը` կապույտ` ոլորվում էր առաջ<br>
Չխառնվի հոգիդ ուղիների փոշուն»...
Ու լեռնային մաքուր պտույտներով սառած`<br>
Ու քայլում էր շտապ, սրտում ուրի՛շ մի հուր,
Վե՛ր էր ձգվում անվերջ` խորհրդավոր ու մութ`<br>
Հեռանում էր անդարձ ու երգում էր տխուր,
Ու կորչում էր հեռու երկնքի մեջ կապույտ:<br>
Ու քսվում էր քամին նրա տխուր դեմքին,
Լո՛ւռ էր շուրջը այնպես: Չկար շշուկ ու ձայն:<br>
Համբուրում էր նրան, որպես սիրող մի կին...
Իրիկուն էր, ու զով լռություն էր միայն:<br>
 
Հովը քսվում էր պաղ նրա հոգնած ուսին<br>
{{Կենտրոն|3}}
Ու պատմում էր հեռու երկինքների մասին...<br>
Իրիկունն էր արդեն փռվել շուրջը նրա,
Բայց չէր լսում կարծես նա խոսքերը նրա —<br>
Երբ նա նստեց ձյունե ճանապարհի վրա:
Հոգնություն էր իջել նրա հոգու վրա:<br>
Ճանապարհը` կապույտ` ոլորվում էր առաջ
Ու թվում էր նրան, որ քայլել է մի դար...<br>
Ու լեռնային մաքուր պտույտներով սառած`
Լո՛ւռ էր շուրջը այնպես, շուրջը ոչ ոք չկար:<br>
Վե՛ր էր ձգվում անվերջ` խորհրդավոր ու մութ`
Ու թվում էր նրան կյանքը հեռու մի հուշ,<br>
Ու կորչում էր հեռու երկնքի մեջ կապույտ:
Որ ցնդել է արդեն ու դարձել է մշուշ...<br>
ՑուրտԼո՛ւռ էր շուրջը այնպես,: լուռՉկար էր շուրջը այնքանշշուկ —ու <br>ձայն:
Իրիկուն էր, ու զով լռություն էր միայն:
Ու վար նայեց հանկարծ նա աչքերով տարտամ:<br>
Հովը քսվում էր պաղ նրա հոգնած ուսին
— Վարը, որպես հեռո՛ւ, անդարձ կյանքի մի հուշ՝<br>
Ու պատմում էր հեռու երկինքների մասին...
Տարածվել էր մի նուրբ ու թափանցիկ մշուշ:<br>
Բայց չէր լսում կարծես նա խոսքերը նրա —
Մայր էր մտնում հեռուն արեգակը բոսոր<br>
Հոգնություն էր իջել նրա հոգու վրա:
Ու ժպտում էր կարմիր, հեռավոր ու հզո՛ր...<br>
Ու թվում էր նրան, որ քայլել է մի դար...
Ու կարմրածոր վառվող, կարմիր սրտից նրա<br>
Լո՛ւռ էր շուրջը այնպես, շուրջը ոչ ոք չկար:
Վար էր ծորում` թմրած հովիտների վրա՝<br>
Ու թվում էր նրան կյանքը հեռու մի հուշ,
Ջերմ արյունը նրա կաթիլներով հրկեզ —<br>
Որ ցնդել է արդեն ու դարձել է մշուշ...
Ու վառվում էր դաշտում, հրդեհվում էր կարծես:<br>
Ցուրտ էր շուրջը այնպես, լուռ էր շուրջը այնքան —
Ու արյունը նրա իրիկնային մուժում<br>
Ու վար նայեց հանկարծ նա աչքերով տարտամ:
Խառնվում էր հեռու ուղիների փոշուն...<br>
— Վարը, որպես հեռո՛ւ, անդարձ կյանքի մի հուշ՝
4<br>
Տարածվել էր մի նուրբ ու թափանցիկ մշուշ:
Նա նայում էր մեռնող արեգակի հրին<br>
Մայր էր մտնում հեռուն արեգակը բոսոր
Եվ, չգիտեր ինչո՞ւ, արտասվում էր լռին:<br>
Ու ժպտում էր կարմիր, հեռավոր ու հզո՛ր...
Սիրտը զարկում էր խուլ, որպես ջարդած մի զանգ<br>
Ու կարմրածոր վառվող, կարմիր սրտից նրա
Ու անցնում էր հոգուց մի հրաշունչ հոսանք:<br>
Վար էր ծորում` թմրած հովիտների վրա՝
— Որպես վառվող մի սիրտ, ողջակիզվող կրակ,<br>
Ջերմ արյունը նրա կաթիլներով հրկեզ —
Մայր էր մտնում հեռուն արեգակը հրակ,<br>
Ու վառվում էր դաշտում, հրդեհվում էր կարծես:
Որ գիշերից հետո, որպես հրե մի վարդ,<br>
Ու արյունը նրա իրիկնային մուժում
Նորից վառվի ծիրում ու բարձրանա զվարթ —<br>
Խառնվում էր հեռու ուղիների փոշուն...
Եվ լափվելով անվերջ իր կարմրակեզ հրից`<br>
 
Երկինքների մովում ողջակիզվի նորից —<br>
{{Կենտրոն|4}}
Որ դաշտերին խոնավ, ճահիճներին ճղճիմ<br>
Նա նայում էր մեռնող արեգակի հրին
Տա՛ իր վառվող հոգու ոսկիները վերջին...<br>
Եվ, չգիտեր ինչո՞ւ, արտասվում էր լռին:
Նա լալիս էր անօգ, երբ սրտաբեկ զգաց,<br>
Սիրտը զարկում էր խուլ, որպես ջարդած մի զանգ
Որ բռնկվեց սրտում արնաշաղախ մի կայծ:<br>
Ու անցնում էր հոգուց մի հրաշունչ հոսանք:
Ոտքի ելավ հանկարծ, շուրջը նայեց մի պահ —<br>
— Որպես վառվող մի սիրտ, ողջակիզվող կրակ,
Լո՛ւռ էր շուրջը այնպես, լռություն էր ու մահ:<br>
Մայր էր մտնում հեռուն արեգակը հրակ,
Հովը նորից քսվեց նրա հոգնած ուսին<br>
Որ գիշերից հետո, որպես հրե մի վարդ,
Ու փսփսաց հեռու երկինքների մասին...<br>
Նորից վառվի ծիրում ու բարձրանա զվարթ —
Բայց չլսեց նրան: — Սրբեց աչքերը թաց<br>
Եվ լափվելով անվերջ իր կարմրակեզ հրից`
Եվ արևի՜ հրին կարոտակեզ ժպտաց:<br>
Երկինքների մովում ողջակիզվի նորից —
Եվ հայացքը հառած արեգակի շողին —<br>
Որ դաշտերին խոնավ, ճահիճներին ճղճիմ
Նա ժպտալով բռնեց վերադարձի ուղին...<br>
Տա՛ իր վառվող հոգու ոսկիները վերջին...
Եվ վայր իջավ արագ հեռուներից պարապ —<br>
Նա լալիս էր անօգ, երբ սրտաբեկ զգաց,
Ու ճչում էր հոգին, որպես մեռնող կարապ,<br>
Որ բռնկվեց սրտում արնաշաղախ մի կայծ:
Սեգ լեռների վրա, լուրթ երկնքի միջում<br>
Ոտքի ելավ հանկարծ, շուրջը նայեց մի պահ —
Գովքն էր երգում մահի, որպես մեռնող թռչուն:<br>
Լո՛ւռ էր շուրջը այնպես, լռություն էր ու մահ:
— Մայր էր մտնում հեռուն արեգակը հրակ —<br>
Հովը նորից քսվեց նրա հոգնած ուսին
Ու քայլերով թեթև նա իջնում էր արագ,<br>
Ու փսփսաց հեռու երկինքների մասին...
Որ համբուրե այնտեղ, հովիտներում ճղճիմ,<br>
Բայց չլսեց նրան: — Սրբեց աչքերը թաց
Բորբ արևի թողած ոսկիները վերջին...<br>
Եվ արևի՜ հրին կարոտակեզ ժպտաց:
<br>
Եվ հայացքը հառած արեգակի շողին —
1918 հուլիս
Նա ժպտալով բռնեց վերադարձի ուղին...
Եվ վայր իջավ արագ հեռուներից պարապ —
Ու ճչում էր հոգին, որպես մեռնող կարապ,
Սեգ լեռների վրա, լուրթ երկնքի միջում
Գովքն էր երգում մահի, որպես մեռնող թռչուն:
— Մայր էր մտնում հեռուն արեգակը հրակ —
Ու քայլերով թեթև նա իջնում էր արագ,
Որ համբուրե այնտեղ, հովիտներում ճղճիմ,
Բորբ արևի թողած ոսկիները վերջին...
</poem>|1918 հուլիս}}
Ստացված է «https://hy.wikisource.org/wiki/Վերադարձ_(Եղիշե_Չարենց)» էջից