«Էջ:Թումանյանի ԵԼԺ հ3.djvu/518»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ խմբագրում

@@ Էջի կարգավիճակ / Էջի կարգավիճակ @@
-Սրբագրված
+Հաստատված
@@ Էջի մարմին (ներառվելու է). / Էջի մարմին (ներառվելու է). @@
@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-{{Poemx||<poem>թյունը ցույց Է տալիս, որ տպագրույան ընթացքում հեղինակը շարունակել Է փոփոխություններ մտցնել պոեմի մեջ (տե՛ս բնագրային տարբերությունները)։
+ցույց Է տալիս, որ տպագրության ընթացքում հեղինակը շարունակել Է փոփոխություններ մտցնել պոեմի մեջ (տե՛ս բնագրային տարբերությունները)։
-«Մեհրին» արևմտահայության կյանքի և ճակատագրի նկատմամբ Թումանյանի քաղաքացիական և ստեղծագործական ակտիվ հետաքրքրության բազմաթիվ արտահայտություններից մեկն Է։ Սկսվելով դեռ վաղ պատանեկան տարիներին գրած մի քանի բանաստեղծություններով, այդ հետաքրքրությունը հարատևում Է մինչև Թումանյանի գրական-հասարակական գործունեության վերջը։ 80-ական թթ. վերջին և 90-ական թթ.՝ Րաֆֆու և Պատկանյանի մարտական ոգով տոգորված երկերից հետո արևելահայ գրականության մեջ սկսվում Է հայ ժողովրդի արևմտյան հատվածի կյանքի ու պայքարի հետ կապված թեմաների մշակման մի նոր փուլ։ «Մեհրիից» մեկ տարի անց (1891) լույս տեսավ Վրթ. Փափագյանի «Պատկերներ թուրքահայոց կյանքից» շարքի առաջին հատորը։ Արևմտահայության ազատագրության հարցերն զգալի տեղ Էին գրավում Շիրվանզագեի «Զուր Հույսեր» (1890), Պ. Պռոշյանի «Սկիզբն երկանց» (1892), Նար-Դոսի «Մեծ գործի սկզբում» («Մահը» վեպի նախնական անավարտ տարբերակը, 1894—1895) վեպերում, Գ. Սունգոլկյանի «Ամուսիններ» դրամայում (1889), Մոլրացանի «Ինչպե՛ս Էին մեռնում» պոեմում (1895)։ 90-ական թթ. կեսերին Է վերաբերում նաև Ավ. Իսահակյանի «Մասսա մանուկ» անավարտ և անտիսլ մնացած վիպասքը, որը սուլթանական Թուրքիայում արևմտահայության զանգվածային կոտորածների և ընդհարումների ուղղակի արձագանքն Էր։ Թումանյանի «Մեհրին» այս շարքի աչքի ընկնող երկերից մեկն Էր։ Սրա թեմատիկ հրատապությամբ պետք Է բացատրել, որ ընդհանուր առմամբ այն լավ ընդունելություն գտավ և՛ ընթերցողի, և՛ քննադատության կողմից (տե՛ս «Ալեք» պոեմի ծանոթագրությունները)։ Բանաստեղծի երիտասարդ տարիների մտերիմ ընկեր Ան. Աբովյանր 1890 թ. դեկտեմբերի 6-ին Կամենեց-Պոդոլսկից Թումանյանին գրում Էր. «Մեհրի» պոեմայի մեջ իմ անձնավորությունս եմ տեսնում։ Կհավատաս, սիրելի ընկեր, որ այդ պոեման կարդալով, ես այն աստիճան զգացվեցի, որ լաց եղա... Այստեղ մի փեսա ունենք (Ստեփանի քրոջ մարդը), որբ լսելով, ասաց. «Տո Էդ Հլե մեզ վրա ա գրել, վեր կենանք, ետ կորչենք մեր աշխարհքը, քանդվի սա...» (ՈԻՀ4, 286)։ Նույն Ան. Աբովյանը հիշատակում Է այս պոեմի նախնական վերնագիրը՝ երկու գլխավոր հերոսների անունով՝ «Մեհրի և ՄՀե» (տե՛ս Ա. Ինոիկյան, Էջ 291 )։ Պոեմի ստեղծագործական պատմությունից որոշ տվյալներ Է հաղորդում Տիգրան Փիրումյանը, որը դրանք դեռ 1891 թ. գրի Է առել բանաստեղծի խոսքերից։ Ըստ այդ վկայության՝ պոեմի մի կտորը (IV գլխի «Սիրելի Մեհրի, մնացիր բարով...» տողով սկսվող հատվածը) ինքն ստեղծել Է երազում և գրի Է առել պոեմից մեկ տարի առաջ, հետո «անգիտակցաբար ու տառ առ տառ վերարտադրել» «ՄեՀրիի» մեջ։ «Այդ</poem>|}}
+«Մեհրին» արևմտահայության կյանքի և ճակատագրի նկատմամբ Թումանյանի քաղաքացիական և ստեղծագործական ակտիվ հետաքրքրության բազմաթիվ արտահայտություններից մեկն Է։ Սկսվելով դեռ վաղ պատանեկան տարիներին գրած մի քանի բանաստեղծություններով, այդ հետաքրքրությունը հարատևում Է մինչև Թումանյանի գրական-հասարակական գործունեության վերջը։ 80-ական թթ. վերջին և 90-ական թթ.՝ Րաֆֆու և Պատկանյանի մարտական ոգով տոգորված երկերից հետո արևելահայ գրականության մեջ սկսվում Է հայ ժողովրդի արևմտյան հատվածի կյանքի ու պայքարի հետ կապված թեմաների մշակման մի նոր փուլ։ «Մեհրիից» մեկ տարի անց (1891) լույս տեսավ Վրթ. Փափազյանի «Պատկերներ թուրքահայոց կյանքից» շարքի առաջին հատորը։ Արևմտահայության ազատագրության հարցերն զգալի տեղ Էին գրավում Շիրվանզադեի «Զուր հույսեր» (1890), Պ. Պռոշյանի «Սկիզբն երկանց» (1892), Նար-Դոսի «Մեծ գործի սկզբում» («Մահը» վեպի նախնական անավարտ տարբերակը, 1894—1895) վեպերում, Գ. Սունդուկյանի «Ամուսիններ» դրամայում (1889), Մուրացանի «Ինչպե՜ս Էին մեռնում» պոեմում (1895)։ 90-ական թթ. կեսերին Է վերաբերում նաև Ավ. Իսահակյանի «Մասսա մանուկ» անավարտ և անտիպ մնացած վիպասքը, որը սուլթանական Թուրքիայում արևմտահայության զանգվածային կոտորածների և ընդհարումների ուղղակի արձագանքն Էր։ Թումանյանի «Մեհրին» այս շարքի աչքի ընկնող երկերից մեկն Էր։ Սրա թեմատիկ հրատապությամբ պետք Է բացատրել, որ ընդհանուր առմամբ այն լավ ընդունելություն գտավ և՛ ընթերցողի, և՛ քննադատության կողմից (տե՛ս «Ալեք» պոեմի ծանոթագրությունները)։ Բանաստեղծի երիտասարդ տարիների մտերիմ ընկեր Ան. Աբովյանը 1890 թ. դեկտեմբերի 6-ին Կամենեց-Պոդոլսկից Թումանյանին գրում Էր. «Մեհրի» պոեմայի մեջ իմ անձնավորությունս եմ տեսնում։ Կհավատաս, սիրելի ընկեր, որ այդ պոեման կարդալով, ես այն աստիճան զգացվեցի, որ լաց եղա... Այստեղ մի փեսա ունենք (Ստեփանի քրոջ մարդը), որբ լսելով, ասաց. «Տո Էդ հլե մեզ վրա ա գրել, վեր կենանք, ետ կորչենք մեր աշխարհքը, քանդվի սա...» (ՈԻՀ4, 286)։ Նույն Ան. Աբովյանը հիշատակում Է այս պոեմի նախնական վերնագիրը՝ երկու գլխավոր հերոսների անունով՝ «Մեհրի և ՄՀե» (տե՛ս Ա. Ինճիկյան, Էջ 291)։
+Պոեմի ստեղծագործական պատմությունից որոշ տվյալներ Է հաղորդում Տիգրան Փիրումյանը, որը դրանք դեռ 1891 թ. գրի Է առել բանաստեղծի խոսքերից։ Ըստ այդ վկայության՝ պոեմի մի կտորը (IV գլխի «Սիրելի Մեհրի, մնացիր բարով...» տողով սկսվող հատվածը) ինքն ստեղծել Է երազում և գրի Է առել պոեմից մեկ տարի առաջ, հետո «անգիտակցաբար ու տառ առ տառ վերարտադրել» «ՄեՀրիի» մեջ։ «Այդ