«Էջ:Թումանյանի ԵԼԺ հ3.djvu/535»–ի խմբագրումների տարբերություն

No edit summary
 
Էջի կարգավիճակԷջի կարգավիճակ
-
Սրբագրված
+
Հաստատված
Էջի մարմին (ներառվելու է).Էջի մարմին (ներառվելու է).
Տող 1. Տող 1.
{{Poemx||<poem>
թուրքերեն բառերից խուսափելու և, ընդհանրապես, դրամատիկական երկի անհրաժեշտ տարրեր ներմուծելու հարցերին (ԹԺՀ, 479-480)։
թուրքերեն բառերից խուսափելու և, ընդհանրապես, դրամատիկական երկի անհրաժեշտ տարրեր ներմուծելու հարցերին (ԹԺՀ, 479-480)։


Պոեմն օպերայի հարմարեցնելու Կոմիտասի առաջարկները Թումանյանին հաղորդեց նաև Փ. Վարդազարյանը՝ մոտավորապես նույն ժամանակ դրած մի նամակում (տե՛ս ԳԱԹ , ԹՖ, № 1043)։ «Եթե ժամանակ կունենաս՝ կոմպոզիտորիդ (այսինքն՝ Կոմիտասի.-Խմբ.) կարծիքն իմացիր»,-գրում էր Վարդազարյանը առաջարկելով, մասնավորապես, մի քանի լրացումներ կատարել Անուշի և Սարոյի փախուստի, ապա և Անուշի՝ գյուղ վերադառնալու տեսարաններում։
Պոեմն օպերայի հարմարեցնելու Կոմիտասի առաջարկները Թումանյանին հաղորդեց նաև Փ. Վարդազարյանը՝ մոտավորապես նույն ժամանակ դրած մի նամակում (տե՛ս ԳԱԹ, ԹՖ, № 1043)։ «Եթե ժամանակ կունենաս՝ կոմպոզիտորիդ (այսինքն՝ Կոմիտասի.-''Խմբ.'') կարծիքն իմացիր»,-գրում էր Վարդազարյանը առաջարկելով, մասնավորապես, մի քանի լրացումներ կատարել Անուշի և Սարոյի փախուստի, ապա և Անուշի՝ գյուղ վերադառնալու տեսարաններում։


Ի՞նչ չափով է Թումանյանն ընդառաջել Կոմիտասի ցանկությանը՝ հայտնի չէ։ Պահպանվել է միայն պոեմի 1903 թ. հրատարակության մի առանձնատիպ՝ բանաստեղծի բազմաթիվ նշումներով ու լրացումներով, որոնք կապված են միաժամանակ երկու խնդրի հետ՝ օպերային լիբրետոյի ստեղծումը և պոեմի՝ 1904 թ. առանձին հրատարակության նախապատրաստումը (տե՛ս ԳԱԹ, ԹՖ, № 1354)։ Այդ աշխատանքի մանրամասն նկարագրությունը տրված է բնագրային տարբերությունների բաժնում։ Թումանյանը պոեմը բաժանել է չորս գործողության, նշել է գործող անձանց անունները, կատարել է կրճատումներ, ավելացրել է մի քանի քնարական հատվածներ, կազմել է բարբառային բառերի բառարան (լրացումներն ու բառերի բացատրությունները տեղ գտան 1904 թ. հրատարակության մեջ)։
Ի՞նչ չափով է Թումանյանն ընդառաջել Կոմիտասի ցանկությանը՝ հայտնի չէ։ Պահպանվել է միայն պոեմի 1903 թ. հրատարակության մի առանձնատիպ՝ բանաստեղծի բազմաթիվ նշումներով ու լրացումներով, որոնք կապված են միաժամանակ երկու խնդրի հետ՝ օպերային լիբրետոյի ստեղծումը և պոեմի՝ 1904 թ. առանձին հրատարակության նախապատրաստումը (տե՛ս ԳԱԹ, ԹՖ, № 1354)։ Այդ աշխատանքի մանրամասն նկարագրությունը տրված է բնագրային տարբերությունների բաժնում։ Թումանյանը պոեմը բաժանել է չորս գործողության, նշել է գործող անձանց անունները, կատարել է կրճատումներ, ավելացրել է մի քանի քնարական հատվածներ, կազմել է բարբառային բառերի բառարան (լրացումներն ու բառերի բացատրությունները տեղ գտան 1904 թ. հրատարակության մեջ)։


Թումանյանի և Կոմիտասի ստեղծագործական համագործակցությունը շարունակվեց մի քանի տարի, բայց անկանոն և մեծ ընդմիջումներով, որոնք կապված էին բանաստեղծի դերզբաղվածության, ապա նաև առաջին ձերբակալության հետ։ 1908 թ. մայիսի 24-ին Թումանյանին հասցեագրած նամակում Կոմիտասը, մասնավորապես, գրել է. «Ախպեր, վաղուց է սկսել եմ և բավական բան գրել քո «Անուշ»-ից, բայց դեռ պակասավոր բաներ շատ կան, որպեսզի մի ամբողջություն դառնա։ Այս գիրս ստանալուն պես գրիչդ կառնես և ինձ մի դրական բան կգրես։ Այս ամառվան արձակուրդին պետք է զբաղվեմ առավելապես «Անուշ»-ով: Գրիր, թե երբ կարող ես մի քանի օրով ինձ մոտ հյուր գալ և այստեղ միասին վերջացնենք և ես հանգիստ շարունակեմ...» («Խորհրդային Հայաստան», 29 մայիսի 1936 թ.)։ Մի քանի ամիս անց՝ 1909 թ. փետրվարի 14-ին Կոմիտասը Մարիամ Թուման անին գրել է. «Անուշն» առաջ է գնում, էլի մի շարք նոր բաներ դրեցի։ Մնացել եմ մոլորված։ Հովհաննեսի բանտարկությունն էր պակաս, էլի կիսատ մնաց «Անուշի» երգական խմբագրությունը, հույս ունեի, որ կգար այս տոներին և վերջ կտայինք, այդ էլ այդպես մնաց» («Սովետական արվեստ», 1962, № 10, էջ 55)։ Հետագայում՝ Կոմիտասի կյանքի դժբախտ հանգամանքների պատճառով, նրա մտահղացումը լիովին չիրականացավ. «Անուշ» օպերայից մեզ հասել են միայն առանձին մեներգեր և խմբերգեր (տե՛ս Ռ. Աթայան,
Թումանյանի և Կոմիտասի ստեղծագործական համագործակցությունը շարունակվեց մի քանի տարի, բայց անկանոն և մեծ ընդմիջումներով, որոնք կապված էին բանաստեղծի գերզբաղվածության, ապա նաև առաջին ձերբակալության հետ։ 1908 թ. մայիսի 24-ին Թումանյանին հասցեագրած նամակում Կոմիտասը, մասնավորապես, գրել է. «Ախպեր, վաղուց է սկսել եմ և բավական բան գրել քո «Անուշ»-ից, բայց դեռ պակասավոր բաներ շատ կան, որպեսզի մի ամբողջություն դառնա։ Այս գիրս ստանալուն պես գրիչդ կառնես և ինձ մի դրական բան կգրես։ Այս ամառվան արձակուրդին պետք է զբաղվեմ առավելապես «Անուշ»-ով: Գրիր, թե երբ կարող ես մի քանի օրով ինձ մոտ հյուր գալ և այստեղ միասին վերջացնենք և ես հանգիստ շարունակեմ...» («Խորհրդային Հայաստան», 29 մայիսի 1936 թ.)։ Մի քանի ամիս անց՝ 1909 թ. փետրվարի 14-ին Կոմիտասը Մարիամ Թումանանին գրել է. «Անուշն» առաջ է գնում, էլի մի շարք նոր բաներ գրեցի։ Մնացել եմ մոլորված։ Հովհաննեսի բանտարկությունն էր պակաս, էլի կիսատ մնաց «Անուշի» երգական խմբագրությունը, հույս ունեի, որ կգար այս տոներին և վերջ կտայինք, այդ էլ այդպես մնաց» («Սովետական արվեստ», 1962, № 10, էջ 55)։ Հետագայում՝ Կոմիտասի կյանքի դժբախտ հանգամանքների պատճառով, նրա մտահղացումը լիովին չիրականացավ. «Անուշ» օպերայից մեզ հասել են միայն առանձին մեներգեր և խմբերգեր (տե՛ս ''Ռ. Աթայան'',

</poem>|}}