«Կոճողոտ գյուղի պատմության առանձին էջեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

1Կիրակոս Գանձակեցի, Պատմություն հայոց։ Ե., 1982, «Սովետական գրող» հրատ., էջ 91։ <br>

2Ղևոնդ Ալիշան, Հայապատում (Մխիթար Գոշ, Ժաժ Գանձակայ)։ Էջ 361։ <br>

3Բագրատ Ուլուբաբյան, Արցախի պատմությունը սկզբից մինչև մեր օրերը։ Ե., 1994, «Մ.Վարանդեան» հրատ., էջ 71։ <br>

4Նույն տեղում, էջ 81։ <br>

5«Մանր ժամանակագրություններ», հատոր Բ, Երևան, 1956, էջ 242։ <br>

Բագրատ Ուլուբաբյան, նշվ. աշխ., էջ 123-124։ <br>

6Շահեն Օհանջանյան, Արմատ և սաղարթ։ «Բարեկամություն» (Մարտակերտի շրջանային թերթ), No 6, 12 հունվարի 1984, էջ 2-3։ <br>

7Նույն տեղում։ <br>

8Շահեն Մկրտչյան, Լեռնային Ղարաբաղի պատմաճարտարապետական հուշարձանները։ Ե., 1985, էջ 60։ <br>

Սեդրակ Բարխուդարյան, Դիվան հայ վիմագրության, V (Արցախ)։ Ե., ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1982, էջ 91։ <br>

9Շահեն Մկրտչյան, նշվ. աշխ., էջ 60։ <br>

10Շահեն Մկրտչյան, նշվ. աշխ., էջ 61։ <br>

11Շահեն Մկրտչյան, նշվ. աշխ., էջ 62։ <br>

12Շահեն Մկրտչյան, նշվ. աշխ., էջ 61։ <br>

13Մակար եպիս. Բարխուտարեանց, Արցախ։ Բագու, «Արօր» տպարան, 1895, էջ 190։ <br>

Մակար Բարխուդարյան, Արցախ։ Ե., «Ամարաս» տպարան, 1896, էջ 122։ <br>

14Շահեն Մկրտչյան, նշվ. աշխ., էջ 61։ <br>

15Գյուղանունն՝ ըստ Մակար Բարխուդարյանի։ <br>

16Ըստ կոճողոտցի Մարկլեն Մխիթարյանի։ <br>

17Կոճողոտ գյուղի մասին արժեքավոր տեղեկություններ են հաղորդում Մակար եպիսկոպոս Բարխուդարյանը, Սեդրակ Բարխուդարյանը, ուրիշ անվանի երախտավորներ։ Ցավոք, որոշ ուսումնասիրություններում ու հրապարակումներում հաճախ տեղ են գտնում նաև վրիպակներ ու անճշտություններ։ Օրինակ, Սերգեյ Մելքումյանի «Լեռնային Ղարաբաղ» պատմատնտեսաաշխարհագրական ուսումնասիրության (Ե., «Լույս» հրատ., 1990) 198-րդ էջում տպագրված է, թե իբր Կոճողոտ գյուղում հանրակրթական դպրոցը միջնակարգ է դարձել 1965-ին (ճիշտը 1977 թվականն է)։ Այդ անճշտությունն այնքան ցավագին չէր ընդունվի, եթե ուշադիր ընթերցողը նույնը չնկատեր ուսումնասիրության նաև վերահրատարակված տարբերակում («Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն», Ե., ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 1997)։ Կամ՝ Շահեն Մկրտչյանի «Լեռնային Ղարաբաղի պատմաճարտարապետական հուշարձանները» գրքի 61-րդ էջում խաչքարերից մեկի Հայոց ՈՀԷ թվագրությունը վերծանված է 1226 թ., մինչդեռ՝ խաչքարը ՈՀԵ թվագրությունն ունի (տես Մակար եպիս. Բարխուտարեանցի «Արցախ» գիրքն ու Սեդրակ Բարխուդարյանի «Դիվան հայ վիմագրության» ուսումնասիրության V (Արցախ) պրակը)։ Նման վրիպումները շատ հաճախ անհարկի թյուրիմացությունների տեղիք են տալիս։ <br>

18Մ.Խ.Գրիգորյանի հետ ունեցած զրույցից։ <br>

19Տ.Հ.Հաթամյանի հետ ունեցած զրույցից։ <br>

20Մ.Մխիթարյանի հետ ունեցած զրույցից։ <br>

21«Ղարադամը» (թուրքական լեզուներում՝ «մեծ տուն», «գլխատուն») շինություն է՝ մարդկանց բնակվելու համար, որի ընդհանուր մակերեսը շատ տեղերում հասնում էր 100 քառակուսի մետրի, հաճախ էլ՝ ավելի։ Մխիթար Գրիգորյանը (1910[12՞]-2000) պատմում էր, որ մեկ ղարադամում կարող էր տեղավորվել մոտ երեք տասնյակ մարդ։ Թաթոսանց ղարադամում, օրինակ, որը ամենամեծն էր համարվում գյուղում, 26 մարդ էր տեղավորվում։ Հետաքրքիր է նաև ղարադամի կառուցման ձևը։ Գետնափոր տարածքի վերևում (տանիքին) չորսական հավասարաչափ գերաններ են շարվում քառակուսաձև՝ դեպի կենտրոն։ Գերաններն աստիճանաբար կարճանում են և կենտրոնում մնում է 60 սմ մակերեսով 2 բաց տարածք, ինչն էլ որպես ղարադամի երդիկ է ծառայում։ Հետո գերանների վրա մեկ մետր հաստությամբ հող է լցվում։ Օջախի համար եզներով են փայտ բերում (գերանի ձևով)։ Գերանը մտցվում է ղարադամի ներսը, մի ծայրը դրվում օջախին (երդիկի ուղղությամբ հատակին արված կրակին)։ Ղարադամի ներսում նաև անասուններն էին պահվում։ <br>

22Շահեն Օհանջանյան, Արմատ և սաղարթ։ «Բարեկամություն» (Մարտակերտի շրջանային թերթ), 1984 թ. համարներում։ <br>

23Տվյալներն՝ ըստ Շահեն Օհանջանյանի (տե՛ս նշված աղբյուրը)։ <br>

24Սերգեյ Մարկոսյան, Արցախի ժողովրդական վարպետները, Ե., «Ամրոց գրուպ՚, 2004, էջ 19-24։ <br>

25Փաշա Հակոբյան, Դրմբոն գյուղի պատմությունը։ Ստեփանակերտ, «Պոլիգրաֆ՚ ՊՓԲԸ, 1999, էջ 43։ <br>

26Նույն տեղում։ <br>

27Տվյալներն՝ ըստ Շահեն Օհանջանյանի (տե՛ս նշված աղբյուրը)։ <br>

28Շահեն Օհանջանյան, նույն տեղում։ <br>

29Փաշա Հակոբյան, նույն տեղում, էջ 45։ <br>

30Շահեն Օհանջանյան, նույն տեղում։ <br>

31«...մարդկանց պատմական նոր ընդհանրություն» (ԽՍՀՄ սահմանադրություն, 1977, էջ 4)։ <br>

«ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴ, սոցիալիզմի պայմաններում առաջացած մարդկանց մարդկանց սոցիալ. և ինտերնացիոնալ հանրության պատմ. նոր ձև ՍՍՀՄ-ում» (Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 10, էջ 519)։ <br>

32Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 10, էջ 542-547։ <br>

33Ցուցակը ճշտման կարիք ունի (ծան.՝ հեղ.)։ <br>

34Ըստ գյուղապետ Ժորա Թադևոսյանի կողմից մեզ տրամադրված անթվակիր տեղեկանքի (ծան.՝ հեղ.)։ <br>