«Էջ:Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան 2002.djvu/149»–ի խմբագրումների տարբերություն

<section begin="ՔՀՀ/_ԱՐԾՎԻ ՎԱՍՊՈՒՐԱԿԱՆ"/>շրջանում նյութերը դասակարգվել են ըստ բաժինների․ ա․ Հանդես աստվածապաշտության եկեղեցաշեն հարցն, բ․ Հանդիսարան հայրենաշեն առաքինյացն հայոց, գ․ Տեսարանք հայրենի աշխարհաց ևն։ Ամենաուշագրավ՝ առաջին բաժնում հրապարակված հոդվածներում քննարկվել են քրիստ․ կրոնի դոգմաները, գնահատվել է Հայ եկեղեցու դերն ազգային կյանքում, արժեքավորվել Հայ եկեղեցու հիմնադիրների, սուրբ կրոնավորների (Թադեոս առաքյալ, Գրիգոր Ա Լուսավորիչ, Սահակ Ա Պարթև, Ներսես Ա Մեծ և այլք) գործունեությունը։ Մեսրոպ Մաշտոցը դիտարկվել է իբրև գիտնական և հոգևոր հայր, որն ստեղծել է հայության գոյապահպանման առաջին զենքը, Գյուտ Ա Արահեզացին ու Հովհաննես Ա Մանդակունին գնահատվել են իբրև Հայ եկեղեցու ծեսերը կանոնակարգող գործիչներ։ Իբրև եկեղեցաշեն հայրեր են ներկայացվել վաղ և ուշ միջնադարյան գիտ․ մտքի կարկառուն դեմքերը (Եզնիկ Կողբացի, Դավիթ Անհաղթ, Անանիա Շիրակացի, Թեոդորոս Քռթենավոր)։ Հոդվածների մեծ մասի հեղինակը Մ․ Խրիմյանն է։

Ավելի ուշ Ա․ Վ․-ում լույս են տեսել Հայ եկեղեցու՝ XIX դ․ նշանավոր գործիչներին (Ներսես Ե Աշտարակեցի և ուր․) նվիրված հոդվածներ, նկարագրվել է արևմտահայության վատթար վիճակը՝ քուրդ և թուրք աղաների ու պետ․ հարկահավաքների կեղեքչության պայմաններում։ Զեյթունի 1862-ի ապստամբության պարտությունից հետո պարբերականը արևմտահայությանը կոչ է արել չհուսահատվել և շարունակել ազգ-ազատագր․ պայքարը։

<section end="ՔՀՀ/_ԱՐԾՎԻ ՎԱՍՊՈՒՐԱԿԱՆ"/><section begin="ՔՀՀ/_ԱՐԾՎԻԿ ՏԱՐՈՆՈ"/>'''ԱՐԾՎԻԿ ՏԱՐՈՆՈ''', երկշաբաթաթերթ։ Հրատարակվել է 1863–65-ին, Տարոնի Ս․ Կարապետ կամ Իննակյան վանքում։ Խմբագիր՝ Գ․ Սրվանձտյանց։ Տիտղոսաթերթը՝ Թռուցեալ թևոք Վասպուրական Արծվոյն, հայտնում էր թերթի գաղափար․ մերձությունն Արծվի Վասպուրական պարբերականին և նրա խմբագիր Մ․ Խրիմյանի հավատամքին։ Ունեցել է ժողովրդավար․ ուղղվածություն․ առաջադրել է ազգ-ազատագր․ պայքարի գաղափարներ, խարազանել սեփական և այլազգի շահագործողների ու կառավարական պաշտոնյաների կամայականությունները, բողոքագրեր ուղղել Կ․ Պոլսի հայոց պատրիարքարանին։ Քննադատել է հայ կղերականության որոշ ներկայացուցիչների քսու և անբարո վարքը՝ հանուն անձն․ բարօրության ու կրոն․ բարձր աստիճանի։ Պատրիարքից պահանջել է բարենորոգումներ Հայ եկեղեցու ներսում, հայ հոգևորականների նոր սերնդի ստեղծում, ազգ․ սահմանադրության գործադրություն արևմտահայ գավառներում։

<section end="ՔՀՀ/_ԱՐԾՎԻԿ ՏԱՐՈՆՈ"/><section begin="ՔՀՀ/_ԱՐՂՈՒԹՅԱՆ"/>'''ԱՐՂՈՒԹՅԱՆ''' Հովսեփ Շիոշբեկի, Արղության-Երկայնաբազուկ Հովսեփ Շիոշբեկի (23․5․1743, Սանահին – 9․3․1801, Թիֆլիս), արքեպիսկոպոս, ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ։ Սերել է Զաքարյանների իշխանական տոհմից։ Կրթությունն ստացել է Սանահինում, Էջմիածնի ժառանգավորաց դպրոցում, աշակերտել Սիմեոն<section end="ՔՀՀ/_ԱՐՂՈՒԹՅԱՆ"/>