«Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 1.djvu/18»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Էջի մարմին (ներառվելու է). | Էջի մարմին (ներառվելու է). | ||
| Տող 8. | Տող 8. | ||
<section end="Աբբասյաններ"/> |
<section end="Աբբասյաններ"/> |
||
<section begin="Աբբե"/>'''ԱԲԲԵ''' (Abbe) Էռնեստ (1840–1905), գերմանացի ֆիզիկոս, հաս. գործիչ։ Ծնվել է հունվարի 23–ին։ 1870–ից ֆիզիկայի պրոֆեսոր Ենայի համալսարանում, 1877–1890–ին՝ նույն քաղաքի աստղադիտարանի տնօրեն։ Մանրադիտակում պատկերների գոյացման տեսության հեղինակ։ Ա–ի տեսությունն այդ բնագավառի առաջին գիտական սպառիչ ամփոփումն է։ Ենայի համալսարանի մեխանիկ Կառլ Ցայսի առաջարկով Ա. մասնակցել է նրա օպտիկական արհեստանոցի ստեղծմանը։ Ա–ի շնորհիվ Ցայսի արհեստանոցը վերածվեց համաշխարհային հռչակ վայելող ձեռնարկության։ Ցայսի մահից հետո Առ․ դարձավ ձեռնարկության փաստացի տերը։ Սակայն, ելնելով իր սոցիալ–քաղ. համոզմունքներից, հրաժարվեց սեփականատիրոջ իրավունքից, ձեռնարկության համար մշակեց հատուկ կանոնադրություն, ըստ որի, ձեռնարկության վարչությունը պետք է կազմվեր կառավարության, Ենայի համալսարանի և բանվորների ներկայացուցիչներից։ 1900–ին այնտեղ սահմանվեց ութժամյա բանվորական օր։ Գործարանի եկամտի որոշ մասը հատկացվում էր Ենայի համալսարանի թոշակառուների ֆոնդին և լուսավորական նպատակների։ Ա. ազատամիտ–բարենորոգիչ էր, «լիբերալ ժողովրդական կուսակցության» անդամ։ Մահացել է հունվ. 14–ին։ |
<section begin="Աբբե Էռնեստ"/>'''ԱԲԲԵ''' (Abbe) Էռնեստ (1840–1905), գերմանացի ֆիզիկոս, հաս. գործիչ։ Ծնվել է հունվարի 23–ին։ 1870–ից ֆիզիկայի պրոֆեսոր Ենայի համալսարանում, 1877–1890–ին՝ նույն քաղաքի աստղադիտարանի տնօրեն։ Մանրադիտակում պատկերների գոյացման տեսության հեղինակ։ Ա–ի տեսությունն այդ բնագավառի առաջին գիտական սպառիչ ամփոփումն է։ Ենայի համալսարանի մեխանիկ Կառլ Ցայսի առաջարկով Ա. մասնակցել է նրա օպտիկական արհեստանոցի ստեղծմանը։ Ա–ի շնորհիվ Ցայսի արհեստանոցը վերածվեց համաշխարհային հռչակ վայելող ձեռնարկության։ Ցայսի մահից հետո Առ․ դարձավ ձեռնարկության փաստացի տերը։ Սակայն, ելնելով իր սոցիալ–քաղ. համոզմունքներից, հրաժարվեց սեփականատիրոջ իրավունքից, ձեռնարկության համար մշակեց հատուկ կանոնադրություն, ըստ որի, ձեռնարկության վարչությունը պետք է կազմվեր կառավարության, Ենայի համալսարանի և բանվորների ներկայացուցիչներից։ 1900–ին այնտեղ սահմանվեց ութժամյա բանվորական օր։ Գործարանի եկամտի որոշ մասը հատկացվում էր Ենայի համալսարանի թոշակառուների ֆոնդին և լուսավորական նպատակների։ Ա. ազատամիտ–բարենորոգիչ էր, «լիբերալ ժողովրդական կուսակցության» անդամ։ Մահացել է հունվ. 14–ին։ |
||
<section end="Աբբե"/> |
<section end="Աբբե Էռնեստ"/> |
||
<section begin="Աբգար"/>'''ԱԲԳԱՐ''' ('''Աբգարոս''', '''Աբգարիոս''', '''Աբգարես'''), Օսրոյենեի թագավորության բոլոր գահակալների անունը։ Առավել նշանավոր է Աբգար IX թագավորը (179–214), որն առաջինն ընդունեց քրիստոնեությունը (207–ին)։ Ա. IX դարձի ավանդական պատմությունը, որի գրառումը վերագրվում է նրա քարտուղար Լաբուբնային, երկրորդ անգամ խմբագրվել և ճոխացվել է IV դ. վերջին։ Ա. IX Քրիստոսի ժամանակակիցը դարձնելու և իրենց եկեղեցու հեղինակությունը բարձրացնելու միտումով ասորի պատմիչներն աբգարյան ավանդությունը կապեցին Ա. V (I դ.) անվան հետ և III դ. եղելությունները փոխադրեցին I դ.։ Հայոց թագավոր, Սանատրուկ Բ 91–ին արշավել է Եդեսիայի Ա. VI թագավորի (71–91) դեմ և գրավել նրա գահը՝ ստանալով նաև «Եդեսիոյ թագավոր» տիտղոսը (հավանաբար կրելով նաև Ա. անունը)։ Դա հիմք է հանդիսացել Ա–ին Հայոց թագավոր համարելու և պնդելու, թե իբր նա նամակագրություն է ունեցել Քրիստոսի հետ։ Նույնի հիման վրա ստեղծվել է այն ավանդությունը, թե իբր մ. թ. I դ. քրիստոնեությունը տարածվել է Հայաստանում։ |
<section begin="Աբգար"/>'''ԱԲԳԱՐ''' ('''Աբգարոս''', '''Աբգարիոս''', '''Աբգարես'''), Օսրոյենեի թագավորության բոլոր գահակալների անունը։ Առավել նշանավոր է Աբգար IX թագավորը (179–214), որն առաջինն ընդունեց քրիստոնեությունը (207–ին)։ Ա. IX դարձի ավանդական պատմությունը, որի գրառումը վերագրվում է նրա քարտուղար Լաբուբնային, երկրորդ անգամ խմբագրվել և ճոխացվել է IV դ. վերջին։ Ա. IX Քրիստոսի ժամանակակիցը դարձնելու և իրենց եկեղեցու հեղինակությունը բարձրացնելու միտումով ասորի պատմիչներն աբգարյան ավանդությունը կապեցին Ա. V (I դ.) անվան հետ և III դ. եղելությունները փոխադրեցին I դ.։ Հայոց թագավոր, Սանատրուկ Բ 91–ին արշավել է Եդեսիայի Ա. VI թագավորի (71–91) դեմ և գրավել նրա գահը՝ ստանալով նաև «Եդեսիոյ թագավոր» տիտղոսը (հավանաբար կրելով նաև Ա. անունը)։ Դա հիմք է հանդիսացել Ա–ին Հայոց թագավոր համարելու և պնդելու, թե իբր նա նամակագրություն է ունեցել Քրիստոսի հետ։ Նույնի հիման վրա ստեղծվել է այն ավանդությունը, թե իբր մ. թ. I դ. քրիստոնեությունը տարածվել է Հայաստանում։ |
||