«Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 3.djvu/253»–ի խմբագրումների տարբերություն

չNo edit summary
չ հոդվածների առանձնացում, մանր․ կետադրական
Էջի մարմին (ներառվելու է).Էջի մարմին (ներառվելու է).
Տող 1. Տող 1.
հայկական պետությունում XII—XIV դարե–րում, Ե․, 1973, էջ 63 67։ Ս․ Բուռնազյան
հայկական պետությունում XII–XIV դարե–րում, Ե․, 1973, էջ 63 67։ Ս․ Բուռնազյան

ԳՈՒՆՈ (Gounod) Շառլ Ֆրանսուա (17․6․
ԳՈՒՆՈ (Gounod) Շառլ Ֆրանսուա (17․6․
1818, Փարիզ 18․10․1893, Սեն-Կլու, Փա–րիզի արվարձան), ֆրանսիացի կոմպո–զիտոր ։ Ֆրանսիայի ինստ-ի անդամ (1866)։
1818, Փարիզ 18․10․1893, Սեն–Կլու, Փա–րիզի արվարձան), ֆրանսիացի կոմպո–զիտոր ։ Ֆրանսիայի ինստ–ի անդամ (1866)։
1836—38֊ին սովորել է Փարիզի կոնսեր–վատորիայում։ 1839-ին «Ֆեռնան» կան–տատի համար արժանացել է Տռոմեական
1836–38–ին սովորել է Փարիզի կոնսեր–վատորիայում։ 1839-ին «Ֆեռնան» կան–տատի համար արժանացել է Տռոմեական
մրցանակի։ 1852—60-ին եղել է Փարիզի
մրցանակի։ 1852–60-ին եղել է Փարիզի
«Օրփեոն» երգչախմբային ընկերություն–ների միավորման դիրեկտոր։ Լոնդոնում
«Օրփեոն» երգչախմբային ընկերություն–ների միավորման դիրեկտոր։ Լոնդոնում
հիմնադրել է «Գունոյի երգչախումբ» ըն–կերությունը (այժմ4 Թագավորական երգ–չախմբային ընկերություն)։ Գ․ ֆրանս․
հիմնադրել է «Գունոյի երգչախումբ» ըն–կերությունը (այժմ4 Թագավորական երգ–չախմբային ընկերություն)։ Գ․ ֆրանս․
քնարական օպերայի խոշոր ներկայա–ցուցիչն Է։ Տակադրվելով ռոմանտիկա–կան «մեծ օպերայի» գեղագիտական սկըզ-
քնարական օպերայի խոշոր ներկայա–ցուցիչն Է։ Տակադրվելով ռոմանտիկա–կան «մեծ օպերայի» գեղագիտական սկըզ–
բունքներին՝ իր օպերաներում ձգտել է
բունքներին՝ իր օպերաներում ձգտել է
պարզության, հերոսների հոգեկան աշ–խարհի ճշմարիտ բացահայտման, նուրբ,
պարզության, հերոսների հոգեկան աշ–խարհի ճշմարիտ բացահայտման, նուրբ,
հստակ մեղեդիականության՝ հագեցված
հստակ մեղեդիականության՝ հագեցված
քաղաքային երգ-պարային բանահյուսու–թյան դարձվածքներով։ Գ-ի գեղարվեստա–կան սկզբունքները դրսևորվել եև «Ֆաուստ» օպերայում (ըստ Գյոթեի համա–նուն ողբերգության, 1859, «Թեատր լի–րիկ», ռեչիտատիվների ն «Վալպուրգյան
քաղաքային երգ–պարային բանահյուսու–թյան դարձվածքներով։ Գ–ի գեղարվեստա–կան սկզբունքները դրսևորվել եև «Ֆաուստ» օպերայում (ըստ Գյոթեի համա–նուն ողբերգության, 1859, «Թեատր լի–րիկ», ռեչիտատիվների ն «Վալպուրգյան
գիշեր» բալետային մասի հավելումով՝
գիշեր» բալետային մասի հավելումով՝
1869, «Գրանդ-օպերա»)։ Գրել է 14 օպերա
1869, «Գրանդ–օպերա»)։ Գրել է 14 օպերա
(այդ թվում՝ «Սաֆո», 1850, «Ռոմեո ն
(այդ թվում՝ «Սաֆո», 1850, «Ռոմեո ն
Ջուլիետ», 1865, հայ-հռոմեական պատ–մությունից վերցված «Պոլինկտ», ըստ
Ջուլիետ», 1865, հայ–հռոմեական պատ–մությունից վերցված «Պոլինկտ», ըստ
Կոռնելի համանուն ողբերգության, 1870—
Կոռնելի համանուն ողբերգության, 1870–
1878, «Գրանդ օպերա», 1878), կանտատ–ներ, հոգնոր երաժշտություն, սիմֆոնիկ
1878, «Գրանդ օպերա», 1878), կանտատ–ներ, հոգնոր երաժշտություն, սիմֆոնիկ
երկեր, ռոմանսներ, երգեր։ «Ֆաուստ»-ը
երկեր, ռոմանսներ, երգեր։ «Ֆաուստ»-ը
Տայաստանում առաջին անգամ բեմա–դրվել է 1924-ին՝ Լենինականի օպերա-
Տայաստանում առաջին անգամ բեմա–դրվել է 1924-ին՝ Լենինականի օպերա–
օպերետային թատրոնում (ռեժ․ Վ․ Վալե-
օպերետային թատրոնում (ռեժ․ Վ․ Վալե–
րիանով-Չիսլյան, դիրիժոր Ա․ Մելիք-
րիանով–Չիսլյան, դիրիժոր Ա․ Մելիք–
Փաշայան, նկարիչ Գ․ Շարբաբչյան, խըմ-
Փաշայան, նկարիչ Գ․ Շարբաբչյան, խըմ–
բավար Կ․ Զաքարյան)։
բավար Կ․ Զաքարյան)։
Գրկ․ Французская музыка второй поло–вины XIX века․ Сб․ переводных работ, М․,
Գրկ․ Французская музыка второй поло–вины XIX века․ Сб․ переводных работ, М․,
1938․
1938․

ԳՈՒՆՈԼՈՐՏ, տես Արեգակ։
ԳՈՒՆՈԼՈՐՏ, տես Արեգակ։
ԳՈՒՇ ԱԳՃ ՏԱՆ Մարտիրոս Անդրեասի
ԳՈՒՇ ԱԳՃ ՏԱՆ Մարտիրոս Անդրեասի
[ծն․ 29․11․1927, գ․ Ցողուն օլուգ (Մուսա
[ծն․ 29․11․1927, գ․ Ցողուն օլուգ (Մուսա
լեռ, Անտիոքի շրջան)], հայ բանաստեղծ,
լեռ, Անտիոքի շրջան)], հայ բանաստեղծ,
հրապարակախոս, բառարանագիր, թարգ–մանիչ։ Սովորել է Օքսֆորդի (1951 54),
հրապարակախոս, բառարանագիր, թարգ–մանիչ։ Սովորել է Օքսֆորդի (1951 54),
Բեյրութի Սեն֊ժոզեֆ (1962—64) համալ–սարաններում։ Տալեպում 1949-ին խմբա–գրել է «Դեպի երկիր», 1955-ին՝ «Տուշար-
Բեյրութի Սեն–ժոզեֆ (1962–64) համալ–սարաններում։ Տալեպում 1949-ին խմբա–գրել է «Դեպի երկիր», 1955-ին՝ «Տուշար–
ձան Մուսա լեռան», 1956—57-ին՝ «Երկիր»
ձան Մուսա լեռան», 1956–57-ին՝ «Երկիր»
գրական պարբերականները, 1957-ին
գրական պարբերականները, 1957-ին
լույս ընծայել «Կյանքի կարոտ» բանաս–տեղծությունների ժողովածուն։ Թարգմա¬
լույս ընծայել «Կյանքի կարոտ» բանաս–տեղծությունների ժողովածուն։ Թարգմա–
նել է Տ․ Կեյթսի «Տոգիներու աճուրդը»
նել է Տ․ Կեյթսի «Տոգիներու աճուրդը»
(«ՕրորաՄարտիկանյանի հուշերը», 1965),
(«ՕրորաՄարտիկանյանի հուշերը», 1965),
կազմել ն խմբագրել է «Տուշամատյան
կազմել ն խմբագրել է «Տուշամատյան
Մուսա լեռան» (1970, հեղինակակից Պ․ Մա-
Մուսա լեռան» (1970, հեղինակակից Պ․ Մա–
տուրյան) գիրքը, կազմել է «Անգլերենե-
տուրյան) գիրքը, կազմել է «Անգլերենե–
հայերեն արդի բառարան» ն «Անգլերենե-
հայերեն արդի բառարան» ն «Անգլերենե–
հայերեն, հայերենե-անգլերեն արդի բա–ռարան» (1970, Տիգրան Խնդրունու հետ)։
հայերեն, հայերենե–անգլերեն արդի բա–ռարան» (1970, Տիգրան Խնդրունու հետ)։

ԳՈՒՇԱԿՅԱՆ Թորգոմ իյաչերեսի (իսկա–կան անունը՝ Պիլիճյան Մկրտիչ, 27․9․
ԳՈՒՇԱԿՅԱՆ Թորգոմ իյաչերեսի (իսկա–կան անունը՝ Պիլիճյան Մկրտիչ, 27․9․
1874, գ․ Պարտիզակ, Նիկոմեդիա—10․2․
1874, գ․ Պարտիզակ, Նիկոմեդիա–10․2․
1939, Երուսաղեմ), հայ բանասեր, թարգ–մանիչ, հոգնորական գործիչ։ Սովորել է
1939, Երուսաղեմ), հայ բանասեր, թարգ–մանիչ, հոգնորական գործիչ։ Սովորել է
ծննդավայրի Ներսես-Շուշանյան դպրո–ցում, ապա՝ Արմաշի դպրեվանքում։ Վա–րել է հոգնորական տարբեր պաշտոններ
ծննդավայրի Ներսես–Շուշանյան դպրո–ցում, ապա՝ Արմաշի դպրեվանքում։ Վա–րել է հոգնորական տարբեր պաշտոններ
Արմաշում, Կ․ Պոլսում, Եգիպտոսում։
Արմաշում, Կ․ Պոլսում, Եգիպտոսում։
1931-ին ընտրվել է Երուսաղեմի հայոց
1931-ին ընտրվել է Երուսաղեմի հայոց
պատրիարք, միաժամանակ վարել «Սի-
պատրիարք, միաժամանակ վարել «Սի–
ոն» ամսագիրը։ Աշխարհաբար է թարգ–մանել Գրիգոր Նարեկացու «Մատյան ող–բերգության» պոեմը (1926), ֆրանսերե–նից՝ Ֆլոբերի «Տերովդիա»֊ն, Բուալոյի
ոն» ամսագիրը։ Աշխարհաբար է թարգ–մանել Գրիգոր Նարեկացու «Մատյան ող–բերգության» պոեմը (1926), ֆրանսերե–նից՝ Ֆլոբերի «Տերովդիա»–ն, Բուալոյի
«Արվեստ քևրթողական»-ը։ Գ․ նպաստել
«Արվեստ քևրթողական»-ը։ Գ․ նպաստել
է եգիպտահայ գաղութի հաս․ ն մշակութ․
է եգիպտահայ գաղութի հաս․ ն մշակութ․
կյաևքի աշխուժացմանը։ Գլխավորել է Սովետական Տայաստանին ցույց տրվող
կյաևքի աշխուժացմանը։ Գլխավորել է Սովետական Տայաստանին ցույց տրվող
օգնության գործը (1920—21, 1926)։
օգնության գործը (1920–21, 1926)։
Երկ․ Արմաշու վանքը, տես «Արմաշու դըպ-
Երկ․ Արմաշու վանքը, տես «Արմաշու դըպ–
րեվանքին 25 հոբ․ պատմություն», ԿՊ, 1914։
րեվանքին 25 հոբ․ պատմություն», ԿՊ, 1914։
Ւփիմյան Հայրիկ (իր ծննդյան հարյուր–ամյակին առթիվ), Փարիզ, 1925։ Հուշարձան
Ւփիմյան Հայրիկ (իր ծննդյան հարյուր–ամյակին առթիվ), Փարիզ, 1925։ Հուշարձան
Տող 64. Տող 67.
պատրիարք Գուշակյան, Կահիրե, 1940։
պատրիարք Գուշակյան, Կահիրե, 1940։
Ս․ Քոլւսնջյւսն
Ս․ Քոլւսնջյւսն

ԳՈՒՇՆԱ, Ք ու շ ն ա, գյուղ Փոքր Տայ-
ԳՈՒՇՆԱ, Ք ու շ ն ա, գյուղ Փոքր Տայ–
քում, Մալաթիայի վիլայեթում, Եփրասփց
քում, Մալաթիայի վիլայեթում, Եփրասփց
ոչ հեռու, Արաբկիր քաղաքից մոտ 24 կւէ
ոչ հեռու, Արաբկիր քաղաքից մոտ 24 կւէ
հարավ-արնելք։ 1915-ին ուներ 70 տուն
հարավ–արնելք։ 1915-ին ուներ 70 տուն
(ավելի քան 500 անձ) հայ բնակիչ։ Զբաղ–վում էիև երկրագործությամբ և անասնա–պահությամբ։ Գ-ում կար եկեղեցի (Ս․ Աստ–վածածին)։ Գ․ հայտնի էր մոտակայքի
(ավելի քան 500 անձ) հայ բնակիչ։ Զբաղ–վում էիև երկրագործությամբ և անասնա–պահությամբ։ Գ–ում կար եկեղեցի (Ս․ Աստ–վածածին)։ Գ․ հայտնի էր մոտակայքի
51 աղբյուրներով։ Բնակիչները զոհվել
51 աղբյուրներով։ Բնակիչները զոհվել
են 1915-ին, Մեծ եղեռնի ժամանակ։
են 1915-ին, Մեծ եղեռնի ժամանակ։
Տեսարան Գուշնայից
Տեսարան Գուշնայից

ԳՈՒՁԿՈՎ Ալեքսանդր Իվանովիչ (1862—
ԳՈՒՁԿՈՎ Ալեքսանդր Իվանովիչ (1862–
1936), ռուս կապիտալիստ, օկտյաբրիստ–ների կուսակցության հիմնադիրն ու պա–րագլուխը։ Գ․ ողջունեց 1905-ի դեկտեմ–բերյան զինված ապստամբության ճնշումն
1936), ռուս կապիտալիստ, օկտյաբրիստ–ների կուսակցության հիմնադիրն ու պա–րագլուխը։ Գ․ ողջունեց 1905-ի դեկտեմ–բերյան զինված ապստամբության ճնշումն
ու ռազմադաշտային դատարանների
ու ռազմադաշտային դատարանների
Տող 78. Տող 83.
Մոսկվի» («Голос Москвы») թերթը։
Մոսկվի» («Голос Москвы») թերթը։
1907-ի մայիսին ընտրվել է վաճառական–ների և արդյունաբերողների ներկայա–ցուցիչ Պետ․ խորհրդում, նոյեմբերին՝ III
1907-ի մայիսին ընտրվել է վաճառական–ների և արդյունաբերողների ներկայա–ցուցիչ Պետ․ խորհրդում, նոյեմբերին՝ III
Պետ․ դումայում։ 1910—11-ին եղել է
Պետ․ դումայում։ 1910–11-ին եղել է
դումայի նախագահ, 1915—17-ին՝ Կենտ–րոնական ռազմա-արդ․ կոմիտեի նախա–գահ ն Պետ․ խորհրդի անդամ։ 1917-ի
դումայի նախագահ, 1915–17-ին՝ Կենտ–րոնական ռազմա–արդ․ կոմիտեի նախա–գահ ն Պետ․ խորհրդի անդամ։ 1917-ի
Փետրվարյան ևեղափոխությունից հետո
Փետրվարյան ևեղափոխությունից հետո
ժամանակավոր կառավարության առա–ջին կազմում (1917-ի մարտ-մայիս) ռազ–մածովային մինիստրն էր։ 1917-ի օգոստո–սի կոռնիչովշչինայի կազմակերպիչնե–րից էր՝ Տոկտեմբերյան սոցիալիստական
ժամանակավոր կառավարության առա–ջին կազմում (1917-ի մարտ–մայիս) ռազ–մածովային մինիստրն էր։ 1917-ի օգոստո–սի կոռնիչովշչինայի կազմակերպիչնե–րից էր՝ Տոկտեմբերյան սոցիալիստական
մեծ հեղափոխության հաղթանակից հետո
մեծ հեղափոխության հաղթանակից հետո
պայքարել է սովետական իշխանության
պայքարել է սովետական իշխանության
դեմ։ 1918-ին վտարանդվել է Րեռլին։
դեմ։ 1918-ին վտարանդվել է Րեռլին։
ԳՈՒՍ (Goes) Տուգո վան դեր (մոտ 1435/
ԳՈՒՍ (Goes) Տուգո վան դեր (մոտ 1435/
1440, Գենտ 1482, Ռոդենդալե վանք,
1440, Գենտ 1482, Ռոդենդալե վանք,
Բրյուսելի մոտ), նիդերլանդացի նկարիչ։
Բրյուսելի մոտ), նիդերլանդացի նկարիչ։
Զարգացրել է XV դ․ 1֊ին կեսի նիդերլան-
Զարգացրել է XV դ․ 1–ին կեսի նիդերլան–
դական ռեալիստական գեղանկարչության
դական ռեալիստական գեղանկարչության
ավանդները՝ ձգտելով դրամատիկ գոր–ծողության միասնության, կերպարների
ավանդները՝ ձգտելով դրամատիկ գոր–ծողության միասնության, կերպարների
անևատականության և հուզաշխարհի սուր
անևատականության և հուզաշխարհի սուր
արտահայտման («Մոգերի երկրպագու–թյունը», Էրմիտաժ, Լենինգրադ, «Տովիվ-
արտահայտման («Մոգերի երկրպագու–թյունը», Էրմիտաժ, Լենինգրադ, «Տովիվ–
ների երկրպագությունը», մոտ 1474—75,
ների երկրպագությունը», մոտ 1474–75,
Ուֆիցի պատկերասրահ, Ֆլորենցիա)։ Ուշ
Ուֆիցի պատկերասրահ, Ֆլորենցիա)։ Ուշ
շրջանի «Աստվածամոր մահը» (Մունի–ցիպալ գեղարվևստական պատկերասրահ,
շրջանի «Աստվածամոր մահը» (Մունի–ցիպալ գեղարվևստական պատկերասրահ,
Տող 99. Տող 104.
հասցված են ծայր աստիճան հուզական
հասցված են ծայր աստիճան հուզական
լարվածության։
լարվածության։

ԳՈՒՍԱՆ, ստեղծագործող ն կատարող
ԳՈՒՍԱՆ, ստեղծագործող ն կատարող
արվեստագետ հին ն միջնադարյան Տա–յաստանում։ Վաղ միջնադարյան հայերեն
արվեստագետ հին ն միջնադարյան Տա–յաստանում։ Վաղ միջնադարյան հայերեն
Տող 106. Տող 112.
ընդհանրական մի իմաստ, որը համապա–տասխանում է նոր ժամանակներում ըն–դունված արտիստ հասկացությանը։ Գ․
ընդհանրական մի իմաստ, որը համապա–տասխանում է նոր ժամանակներում ըն–դունված արտիստ հասկացությանը։ Գ․
են կոչվել երգիչները, նվագածուները,
են կոչվել երգիչները, նվագածուները,
պարողները, պատմա-առասպելական
պարողները, պատմա–առասպելական
զրույցներ ն վիպական երգեր ավան-
զրույցներ ն վիպական երգեր ավան–
դողները, ժողովրդական-հրապարակային
դողները, ժողովրդական–հրապարակային
թատրոնի պրոֆեսիոնալ դերասանները՝
թատրոնի պրոֆեսիոնալ դերասանները՝
ձեռնածուները, աճպարարները, լարախա–ղացները, խեղկատակները նն։ Կին Գ-ին
ձեռնածուները, աճպարարները, լարախա–ղացները, խեղկատակները նն։ Կին Գ–ին
հին Տայաստանում անվանել են վարձակ։
հին Տայաստանում անվանել են վարձակ։
Վաղ միջնադարյան հայերեն թարգմանու–թյուններում ու բնագրերում գործածված
Վաղ միջնադարյան հայերեն թարգմանու–թյուններում ու բնագրերում գործածված