ՏՏՀ/Գաթա

ԳԱԹԱ, պատրաստում են կաթով, ձվով, շաքարավազով, մեջը խորիզ դրած կամ անխորիզ խմորից, յուղով, իսկ պաս օրերին՝ ձեթով։ Գ. եղել է տոնական և ծիսական թխվածք։ Նախշել են փայտե կամ խեցե նախշազարդ գաթանախշիչներով կամ գլանաձև գործիքով։ Օգտագործում են նաև որպես առօրյա թխվածք։ Կան Գ-ի տարատեսակներ։

Արցախի Գ. պատրաստում են թթխմորով խմորից։ Ամանի մեջ լցնում են տաք (մինչև 30-35 °C) ջուր կամ կաթ, ավելացնում ջրով բացած խմորիչ և ալյուր։ Խառնում են մինչև միատարր զանգված դառնալը, թանզիֆով կամ սրբիչով ծածկում և 2-3 ժամ թողնում տաք տեղում։

Առանձին ամանի մեջ լցնում են փափկած յուղ և 5-7 րոպե տրորում ձեռքով։ Ավելացնում են ձու, շաքարավազ, վանիլին, աղ և տրորում մինչև միատարր զանգված դառնալը։ Այնուհետև լցնում են թթխմորի մեջ և 3-4 րոպե լավ խառնում։ Անընդհատ խառնելով քիչ-քիչ ավելացնում են ալյուր, խմոր հունցում և 35-40 րոպե թողնում տաք տեղում։

Ալյուր ցանած սեղանի (տախտակի) վրա խմորը թեթևակի հունցում են, բաժանում գնդերի (250-ական գ), ապա գրտնակում։ Ստացվում են կլոր բլիթներ (5-6 մմ հաստության), որոնց երեսին յուղ են քսում և դնում խորիզը (200 գ)։ Խմորի եզրերը միացնում են, կլոր ձև տալիս, շրջում և թեթևակի գրտնակում (1,5-2 սմ)։ Պատրաստի բլիթները դնում են սաճի վրա։ Թխելուց առաջ երեսին դեղնուց են քսում և նախշում պատառաքաղով։ Թխում են տաք ջեռոցում 30-35 րոպե։

Թթխմորի համար. 1 1/2 բաժակ ալյուր, 15 գ խմորիչ, 3/4 բաժակ ջուր։

Խմորի համար. 4 3/4 բաժակ ալյուր, 3/4 բաժակ յուղ, 5 ձու, 1 բաժակ շաքարավազ, 1 թեյի գդալ աղ, 1 պտղունց վանիլին։

Խորիզի համար. 5 բաժակ ալյուր, 1 1/2 բաժակ յուղ, 1 3/4 բաժակ շաքարափոշի։

Երեսին քսելու համար. 1 դեղնուց։

Երևանի Գ.: Ջուրը կամ կաթը տաքացնում են (մինչև 30 °C), լուծում խմորիչ, աղ, շաքարավազ, ավելացնում ձու, լցնում մաղած ալյուր։ Հունցելու ընթացքում ավելացնում են հալած յուղ։ Խմորը ծածկում են և 30-35 րոպե թողնում տաք տեղում։ Ալյուր ցանած սեղանի վրա պատրաստի խմորը բաժանում են մասերի (500 կամ 1000-ական գ), գնդում, գրտնակում, ապա օխլավում (1,5-2 մմ հաստության), յուղ քսում։ Այնուհետև խմորի շերտը երկտակում են, գրտնակում և յուղ քսում։ Այս գործողությունը կրկնում են 4-5 անգամ։ Խմորը փաթաթում են գլանաձև և բաժանում 200 գրամանոց կտորների։ Յուրաքանչյուր գունդը գրտնակում և դարձնում են կլոր բլիթ, որի կենտրոնում դնում են խորիզը (170 գ), բլիթի ծայրերը միացնում, կրկին կլոր ձև տալիս։ Ստացվում է 1,5-2 սմ հաստության բլիթ։ Այն դնում են սաճի վրա, երեսին դեղնուց քսում, նախշում և պատառաքաղով ծակծկում։

Թխում են տաք ջեռոցում 30-35 րոպե։

Խորիզի պատրաստման եղանակը նույնն է, ինչ Արցախի Գ-ինը։

Խմորի համար. 7 բաժակ ալյուր, 3/4 բաժակ յուղ, 15 գ խմորիչ, 1/2 թեյի գդալ աղ, 1 1/2 բաժակ ջուր։

Խորիզի համար. 5 բաժակ ալյուր, 1 3/4 բաժակ յուղ, 2 1/4 բաժակ շաքարափոշի։

Գրտնակելու համար՝ 3/4 բաժակ ալյուր։

Շերտավորելու համար՝ 3/4 բաժակ յուղ։

Երեսին քսելու համար՝ 4 դեղնուց։

Թերթոն Գ.: Բարձրորակ ալյուրով, ձվով, մածնով, վանիլինով պինդ խմոր են անում, բաժանում 5 գնդի, բարակ սրբիչով ծածկում և 20-30 րոպե թողնում։ Խորիզ. փափկած հալած յուղի մեջ լցնում են շաքարափոշի, դարչնափոշի և լավ հարում։ Սպիտակագույն զանգված ստանալուց հետո քիչ-քիչ ալյուր են ավելացնում և տրորում մինչև փոխինձանման զանգված դառնալը։ Խմորագնդիկները նախ գրտնակով, ապա օխլավով բացում են (1 մմ հաստության)։ Խմորաշերտի վրա լցնում են խորիզ (2 մմ հաստության), ծածկում խմորաշերտով, կրկին խորիզ լցնում և այսպես շարունակում, մինչև ստացվի 5 շերտ խմոր, 4 շերտ խորիզ։ Փաթաթում են գլանաձև, երկարացնելով տափակացնում ժապավենի նման (1-1,5 սմ հաստության և 4-5 սմ լայնության), ձևավոր դանակով կամ կաղապարով կտրտում։ Կտորները դնում են յուղած սաճի վրա, երեսին հարած ձու քսում։

Թխում են տաք ջեռոցում կամ փռում 20–25 րոպե։

Խմորի համար. 6 բաժակ ալյուր, 2 ձու, 2 բաժակ մածուն։

Խորիզի համար. 3/4 բաժակ յուղ, 2 1/2 բաժակ ալյուր, 1 բաժակ շաքարավազ, աղը, վանիլինը՝ ըստ ճաշակի։

Երեսին քսելու համար՝ 1 ձու։

Գյումրիի Գ. պատրաստում են նույն եղանակով, ինչ Երևանի Գ., միայն խորիզի մեջ շաքարափոշի չեն լցնում։

Վանաձորի Գ. պատրաստում են թթխմորով խմոր, ծածկում և 30-35 րոպե թողնում տաք տեղում։

Խորիզ. ալյուրը հալած յուղով տրորում են, ավելացնում շաքարափոշի, վանիլին և տրորում մինչև փխրուն զանգված դառնալը։

Խմորը սեղանի (տախտակի) վրա մի անգամ հունցում են, ապա գնդում։ Սկզբում գրտնակով, ապա օխլավով բացում են գնդերը (5 մմ հաստության)։ Բացած շերտի վրա յուղ են քսում, ապա հավասարաչափ փռում խորիզը (2-3 մմ հաստության) և խմորը գլանաձև փաթաթում։ Ստացված գլանաձև խմորը կարտում են 400 գ-անոց կտորների, որոնք երկու կողմից սեղմում են և խորիզը ծածկում։ Այնուհետև խմորին կլոր բլիթի ձև են տալիս (14-16 մմ հաստության)։ Եզրանախշելու համար բլիթի եզրերը երկու մատով մեկընդմեջ սեղմում են։ Երեսը նախշում են պատառաքաղի ուռուցիկ մասով։

Պատրաստի բլիթը դնում են սաճի վրա, երեսին դեղնուց քսում և պատառաքաղով ծակծկում։

Թխում են տաք ջեռոցում 30-35 րոպե։

Թթխմորի համար. 2 1/4 բաժակ ալյուր, 20 գ խմորիչ, 3/4 բաժակ ջուր։

Խմորի համար. 6 բաժակ ալյուր, 3 բաժակ շաքարավազ, 2 բաժակ կաթ, 3/4 բաժակ յուղ, 1/2 թեյի գդալ աղ։

Խորիզի համար. 4 3/4 բաժակ ալյուր, 1 1/2 բաժակ յուղ, 1/2 բաժակ շաքարափոշի։

Երեսին քսելու համար՝ 2-3 դեղնուց։

Ստեփանավանի Գ.։ Թթխմորով խմոր են պատրաստում, ալյուր ցանած սեղանի (տախտակի) վրա թեթևակի հունցում, բաժանում գնդերի, գրտնակում (1,5-2 մմ հաստության), շերտերին յուղ քսում և ծրարաձև ծալում։ Կրկին յուղ են քսում, ծրարած խմորի կենտրոնում դնում խորիզը, եզրերը կենտրոնում միացնում են՝ խմորին տալով կլոր ձև։ Շրջում են մյուս երեսի վրա, գրտնակում (հաստությունը հավասարաչափ դարձնելու համար), երեսին դեղնուց քսում, նախշում, պատառաքաղով ծակծկում։

Թխում են յուղած սաճի վրա 30-35 րոպե։

Խորիզի պատրաստման եղանակը նույնն է, ինչ Արցախի Գ-ինը։

Թթխմորի համար. 2 1/4 բաժակ ալյուր, 20 գ խմորիչ, 3/4 բաժակ ջուր։

Խմորի համար. 6 բաժակ ալյուր, 3 բաժակ շաքարավազ, 2 բաժակ կաթ, 200 գ կարագ, 1/2 թեյի գդալ աղ։

Խորիզի համար. 4 բաժակ ալյուր, 1 1/2 բաժակ յուղ, 1/2 բաժակ շաքարափոշի. վանիլինը՝ ըստ ճաշակի։

Երեսին քսելու համար՝ 3 դեղնուց։

Պասուց Գ. պատրաստում են ինչպես Երևանի Գ., միայն յուղի փոխարեն օգտագործում են ձեթ։

Աղի խորիզով Գ.: Խմորիչը և աղը լուծում են ջրում, ապա մաս-մաս ավելացնում ալյուր։ Հունցում են 25-30 րոպե և 30-35 րոպե թողնում տաք տեղում։

Խորիզ. սառեցրած յուղը 12-15 րոպե տրորում են, ավելացնում զաֆրան, աղ, լավ խառնում, մաս-մաս ալյուր ավելացնում։ Տրորում են մինչև փխրուն զանգված դառնալը։

Պատրաստի խմորը գրտնակում են (1,5–2 սմ հաստության), երեսին հալած յուղ քսում, երկտակում, կրկին գրտնակում, յուղ քսում և երկտակում։ Այս գործողությունը կրկնում են 4-5 անգամ։ Վերջում գրտնակում են, գլանաձև փաթաթում և կտրտում 70 գ–անոց կտորների։ Յուրաքանչյուր կտորը գրտնակում են (5-7 մմ հաստության), կենտրոնում դնում խորիզը (50 գ)։ Եզրերը միացնում են և բլիթին տալով կլոր ձև (1-1,5 սմ հաստության), շրջած դնում յուղած սաճի վրա։ Երեսին դեղնուց են քսում և պատառաքաղով ծակծկում։

Թխում են 25-30 րոպե։

Խմորի համար. 4 3/4 բաժակ ալյուր, 1/4 թեյի գդալ աղ, 25 գ խմորիչ, 1 բաժակից քիչ պակաս ջուր։

Խորիզի համար. 2 1/2 բաժակ ալյուր, 1 ճաշի գդալ աղ, 1 բաժակ յուղ, մի պտղունց զաֆրան։

Շերտերին քսելու համար 1 բաժակ յուղ։

Երեսին քսելու համար 1 դեղնուց։

Շերտավոր Գ. (կտրտած և ամբողջական) պատրաստում են ցանկացած շերտավոր խմորից: