Էջ:...նաև Սպիտակ Եղեռն.djvu/158

• 
  Նկ․ 1. Գանձայի «վիշապի» գլուխը, աչքը, խռիկը, դունչը
  (նկ․՝ Վ․ Բրոյան)
• 
  Գանձայի «վիշապը» հետեւից
  (նկ․՝ Վ․ Բրոյանի)

«կաթ-քար», և հավատացյալներն այն պաշտում են ինչ-որ չափով նաև Ֆալլուսի, պտղաբերության առումով։ Հուշարձանին այցելում են առանձնապես չբեր և քիչ կաթ ունեցող կանայք։ Նրանք զոհ են մա տուցում, մոմ վառում և կատարում որոշ արարողություններ։ Այս հուշարձանը առաջինը նկարագրել է Ի. Ռոստոմովը 1898թ.^[1] այնուհետեւ 1931թ. Ե. Լալայանը^[2]։ Ռոստոմովը քարի արեւմտյան երե սի վերեփ մասում նկատել է միայն արեւի շրջանակը պտղաբերու թյան խորհրդանիշը։ Ռոստոմովի հետ համաձայնելով այդ հարցում, Լ. Մելիքսեթ-Բեկն ավելի հանգամանորեն է նկարագրում հուշակոթողը որպես վիշապաքար։ Նա այն անվանում է բերանը բաց ձուկ։ Այնուհետեւ գրում է. «… սակայն պտղաբերության նշանից բացի այս կոթողի վրա քանդակված են ձկան աչքը, գլուխը եւ խռիկները, իսկ նրանց տակ երկու թռչուններ, հավանաբար կռունկներ..․»^[3]։

1. И. Ростимов, Ахалкалаксий уезд, стр. 53
2. Ե․ Լալայան, Դամբարանների պեղումները Խ․ Հայաստանում, էջ 203
3. Լ․ Մելիքսեթ-Բեկ, նշվ․ աշխ․, էջ 103 - 104