Աղէկ ու գէշ

ԱՂԷԿ ՈԻ ԳԷՇ

Եփօր կըտեսնում հային կօրծի մէչ,
Խելքը ու միտքը տըւած իր պանին,
Էրեսը քըրտինք, թախէթէ ինկած,
Ինքն իրեն մօռցած, մօռցած ամենին,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս շէնքով ուրիշ ազգ չիկայ»։

Եփ խանէպաշին կայնած կըտեսնում`
Շատերուն զէնկին մեր աղաներէն`
Լաֆի պըռնըված պօշ կալաճիով,
Անցնօղ-տառցօղին միսը ծամելէն,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկա,
Հային պէս ուրիշ մէկ գէշ ազգ չիկայ»։

Եփօր կըտեսնում մանտըռ ախչիկներ,
Սապահթան կանօխ վարժատուն կէրթան,
Ութէն մինչ էրկու սուս-փուս կընըստին,
Կիրեր կըկըրին, համպարներ կուտան,
Սիրտիս մէչ կասիմ, «Ասված է վըկայ,
Հային պէս շէնքով ուրիշ ազգ չիկայ»։

Ամա եփ տեսնում չարխատա մանչեր,
Ծեռքերը թըռթըռ, մահլան վազելէն,
Աղտօտ էրեսով, վօտքերը պօպիկ,
Սօխախին օրթան թառան կըռծելէն,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս ուրիշ մէկ գէշ ազգ չիկայ»։

Եփօր կըտեսնում մէկ հայ կինիմարթ
Առչեվը թէքնէ, վօր լըվացք կանէ,
Եփօր կըտեսնում շէնքով հայ ախչիկ,
Շանտան, սամավար թուլա կըզարնէ,
Սիրտիս մէչ կասիմ, «Ասված է վըկայ,
Հային պէս շէնքով ուրիշ ազգ չիկայ»:

Ամա եփ տեսնում մահլային տուռը
Մեր խաթուն եանկան կայնած է տայմա։
Վի՛րա կըհանէ ճէպէն ու կուտէ
Կիւլէյլանի կուտ ու <...>-խուռմա,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս ուրիշ մէկ գէշ ազգ չիկայ»։

Եփօր կըլսիմ՝ ախքատին մէկը
Սաղ օր կըկըրէ քար, ճուր, խում, քիրաճ,
Տուն-տեղ կըպայէ, ռըզովը կապրի,
Տուռ-տիրացինի ալ չէ՛ էհթիաճ,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս շէնքով հէչ մեկ ազգ չիկայ»։

Ամա եփ տեսնում նօր մէյտան էլլած
Լէվէնտ՝ մէկ տեսօք փռալեօթքա նըստած՝
Լըծած ծին՝ ռիսաք, քուչուռը` շէնքով,
Ինքն ալ էնկ-թանկնոց հալաւներ հաքած,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս ուրիշ մէկ գէշ ազգ չիկայ»։

Եփօր կըտեսնում, վօր խանութպանը
Տէֆթէր կըկըրէ, խանութ կըհամպրէ,
Պարին թարաքէ թարաք կըզարնէ,
Թօզը կըսրփէ, ավել կըզարնէ,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս շէնքով հէչ մէկ ազգ չիկայ»։

Ամա եփ տեսնում ես պազիրկեանին
Քլուպի մեչ լուսէ-լուս թուխթի նըստած,
Զաւակ, օղլուշախ ցըքած ու թապլած,

Պարտքին, վեքսիլին վատն է ալ մօռցած,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս ուրիշ մէկ գէշ ազգ չիկայ»։

Եփ փաչթալիօնը կուտայ տուն է տուն
«Փորձ», «Մըշակ», «Մեղու», «Դըպրոց», «Արարատ»,
Եփօր կըլըսիմ` հօսի գըրատունն
Ունի ստորագրօղ էրկու հարուր հատ,
Սիրտիս մէչ կասիմ, «Ասված է վըկայ,
Հային պէս շէնքով ուրիշ ազգ չիկայ»:

Ամա եփ լըսիմ` տամսքի մօտնիցան
Հայի զաքազէն աչքը չի պանալ,
Եփօր կըլրսիմ խապախճիները
Ըստակ թօփ կանին հարամ ու հէլահ
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս ուրիշ մէկ գէշ ազգ չիկայ»։

Եփօր կըտեսնում՝ հայ կինիմարթը,
Առչեվ ցըքած վեց-օխտը տըղայ,
Թէմիզ ու թիպտիր, աժընկէկ հաքւած,
Սուս-փուս իր ճամփով տէպի ժամ կէրթայ,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս շէնքով ուրիշ ազգ չիկայ»։

Ամա եփ տեսնում՝ պուլվառին տեղը
Կէնճ հայ կինիմարթ, ամուր խընտալէն,
Եա՛, ատկից պէթէր, ֆէլանին հարսըն,
Կաղտուկէն կէլլէ, կասին, նօմէռէն,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս ուրիշ մէկ գէշ ազգ չիկայ»։

Եփօր կըլսիմ վօր մէկ հայ կիտուն
Արհամարիլ է փառքը աշխըրքիս,
Հինկ-տասը տըղի կուտայ նա ուսում,
Ու ատպէս կուզէ ֆայտան տալ ազգիս,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս շէնքով ուրիշ ազգ չիկայ»։

Ամա եփ լըսիմ՝ Ռասէյին սէմթէն
Մէկ ուրիշ կիտուն (իրեն ասմունքէն)
Վըրան առիլ է ապլաքաթ անուն,
Տայմա կըպարպէ ճէպը հայերուն,
Սիրտիս մէչ կասիմ, «Ասված է վըկայ.
Հային պէս ուրիշ մէկ գէշ ազգ չիկայ»։

Եփօր կըտեսնում հայի ժամերը
Նէս ու տուս թէմիզ, պատերը նիփ-նօր,
Սուրփերուն տիմաց կանթեղ ու մօմեր,
Մէչն ալ ժողովուրթ շատ է աղօթւոր,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս շէնքով ուրիշ ազգ չիկայ»։

Ամա եփ տեսնում ժամը աւըրված,
Ազպարը աղտօտ, ժամկոցը հարփած.
Ատօր հակառակ՝ իրիցփոխանին
Տունը, առանը նօր-նօրթէն խօրթած,
Սիրտիս մէչ կասիմ. «Ասված է վըկայ,
Հային պէս ուրիշ մէկ գէշ ազգ չիկայ»:

Ասպէս` փիթուն օր իշկիլի մէչ իմ,
Ես ալ չիտիմ ի՞նշ անուն տամ հային.
Աղէկը տեսնում պէթէր կըկօվիմ,
Գէշ պանը ինչպե՞ս չասիմ ու պայիմ։