Այսպէս խօսեց Զրադաշտը/Առաջին մաս/Պատերազմի ու ռազմիկների մասին
Մենք չենք ուզում, որ մեր լաւագոյն թշնամիները մեզ խնայեն․ և ոչ էլ նրանք,—որոնց սիրում ենք սրտի խորքից։ Ուրեմն թողէ՛ք, որ ճշմարտութիւնն ասեմ ձեզ։
Պատերազմի եղբայրնե՛րս․ ես սիրում եմ ձեզ սրտիս խորքից․ ես ձեր նմանն էի և եմ։ Բայց և ձեր լաւագոյն թշնամին եմ։ Ուրեմն թողէ՛ք, որ ճշմարտութիւնն ասեմ ձեզ։
Ես գիտեմ ձեր սրտի նախանձն ու ատելութիւնը։ Նախանձն ու ատելութիւնը չճանաչելու չափ մեծ չէք դուք։ Ա՛րդ, ջանացէք բաւական մե՜ծ լինել՝ դրանցից չամաչելու համար։
Եւ եթէ դուք իմացութեան սրբեր լինել չէք կարող, գոնէ դրա ռազմիկները եղէք։ Սրանք են այդպիսի սրբութեան ընկերներն ու նախակարապետները։
Շատ զինւորներ եմ նշմարում, կցանկայի շատ ռազմիկնե՜ր տեսնել․ «Համազգեստ» է կոչւում իրենց հագուստը, բայց՝ ինչ պահւում՝ է դրա տակ թող համաձև չլինի։
Պէտք է դուք ինձ համար այնպիսիներ լինէք, որոնց աչքերը թշնամիներ են որոնում — ձեր թշնամուն։ Իսկ ձեզնից մի քանիսի աչքում հենց աոաջին հայեացքից աաելութիւն կայ։ Ձեր թշեամին պէտք է որոնէք և ձեր պատերազմը պէտք է դուք մղէք, և ձեր մտքերի՜ համար։ Եւ եթէ ձեր միտքը ընկճւի, բայց և այնպէս ձեր ազնւութիւնը պէտք է յաղթութի՜ւն աղաղակի։
Դուք պէտք է խաղաղութիւնը սիրէք իբրև միջոց նոր կռւի։ Եւ կարճ խաղաղութիւնը աւելի՝ քան երկարը։
Ո՛չ աշխատանքի, այլ պայքարի խորհուրդ եմ տալիս ես ձեզ։ Ոչ խաղաղութեան, այլ յաղթանակի խորհուրդ եմ տալիս ես ձեղ։ Թող ձեր աշխատանքը պայքար լինի, ձեր խաղաղութիւնը—յաղթանակ։
Մարդ կարող է լռել ու հանգիստ նստել, երբ աղեղ ու նետեր ունի, թէ ոչ՝ կչարախոսի կամ կկռւի։ Թո՛ղ ձեր խաղաղութիւնը յաղթութիւն լինի։
Դուք ասո՞ւմ էք, լաւ գո՛րծն է, որ սրբացնում է նոյն իսկ կռիւը։ Ւսկ ես ասում եմ ձեզ. լաւ կռիւն է, որ սրբացնում է ամեն գործ։
Կռիւն ու արիութիւնը աւելի մեծ բաներ են արել, քան մերձաւորի սէրը։ Ոչ թէ ձեր կարեկցութիւնը, այլ ձեր քաջութիւնն է ազատել մինչև հիմա դժբախտացածներին։
«Ի՞նչն է բարի, լաւ», հարցնում էք դուք։ Քաջ լինելն է լաւ։ Թո՛ղ որ փոքրիկ աղջիկները ասեն. «բարի, լաւ լինել նշանակում է գեղեցիկ և միաժամանանակ յուզիչ լինել»։
Ձեզ անսիրտ կկոչեն, բայց ձեր սիրտը ճշմարիտ է, և ես սիրում եմ ձեր սիրալիրութեան ամօթը։ Դուք ամաչում էք ձեր մակընթացութիւնից, իսկ ուրիշները իրենց տեղատւութիւնի ց։
Տգե՞ղ էք դուք.—ապա ուրեմն, ի՛մ եղբայրներ, ծածկւեցէք ամենավեհագոյն բանով, տգեղութեան վերարկուով։ Երբ ձեր հոգին մեծանայ․ նա խիզախ պիտի լինի, ե ձեր վեհութեան մէջ չարութիւն կա։ Ես ճանաչում եմ ձեզ։
Չարութեան մէջ խիզախը հանդիպում է թոյլին։ Բայց նրանք իրար չեն ճանաչում։ Ես ճանաչում եմ ձեզ։
Պէտք է թշնամիներ ունենաք ատելու համար, բայց ոչ թշնամիներ արհամարհելու համար։ Դուք պէտք է հպարտանաք ձեր թշնամիով, որովհետև ձեր թշնամու աջողութիւնները և ձեր աջողութիւններն են։
Ընդվզել — ահա՛ սարկի ազնւութիւնը․ ձեր ազնւութիւնը թո՛ղ հնազանդութիւն լինի։ Զեր հրամաններն իսկ թո՛ղ հնազանդութի՜ւն լինեն։
Լաւ ռազմիկի համար «դու պարտաւոր ես»-ը աւելի հաճելի է հնչում քան «ես կամենում եմ»-ը։ Եւ այն ամէնը, ինչ ձեզ համար սիրելի է, պէտք է թողնէք, որ դեռ ձեզ հրամայեն։
Ձեր կեանքի սէրը պէտք է ձեր ամենաբարձր յոյսի սէրը լինի, և ձեր ամենաբարձր յոյսը կեանքի ամենաբարձր միտքր պէտք է լինի։
Իսկ ձեր ամենաբարձր միտքը — թողէ՛ք, որ այդ ձեզ հրամայեմ․— մարդս մի բան է, որ պէտք է յաղթահարել։
Այսպէս ապրեցէ՛ք ձեր հնազանդութեան ու կռւի՜ կեանքը։ Ի՞նչ բան է երկար ապրելը։ Ո՞ր ռազմիկը կուզի խնայւել։
Ես ձեզ չեմ խնայում, ես սիրո՛ւմ եմ ձեզ սրտիս խորքից — պատերազմի ի՛մ եղբայրներ։
Այսպէս խօսեց Զրադաշտը։