Դոն Կիխոտ/Գլուխ XXX
ԵՎ ՆՐԱ ԶԱՐՄՈՒՀՈՒ ՈՒ ՏՆՏԵՍՈՒՀՈՒ ՄԻՋԵՎ.
ԱՅՍ ՊԱՏՄԻԹՅԱՆ ԱՄԵՆԱԿԱՐԵՎՈՐԱԳՈՒՅՆ ԳԼՈՒԽԸ
Նույն պահին, երբ Սանչո Պանսան, իր կնոջ՝ Թերեսա Կասկախոյի հետ վերը մեր հիշատակած անմիտ խոսակցությունն էր վարում, դոն Կիխոտի զարմուհին ու տնտեսուհին էլ անգործ չէին նստել, որովհետև հազար ու մի նշաններից նրանք կռահել էին, որ մեկի քեռին, մյուսի՝ տերը պատրաստվում է երրորդ անգամ դուրս պրծնել և դարձյալ չարաբաստիկ (նրանց կարծիքով) թափառական ասպետ դառնալ։ Բոլոր հնարավոր միջոցներով աշխատում էին նրան ետ պահել այդ վնասակար մտքից, սակայն նրանք ապարդյուն բարբառում էին անապատում և սառը երկաթ կռում։
Դուռը թակեցին։ Հարցրին, թե ո՞վ է։ Սանչո Պանսան պատասխանեց՝ ես եմ։ Տնտեսուհին նրա ձայնն առավ թե չէ, իսկույն փախավ, որ նրա երեսը չտեսնի՝ ուղղակի տանել չէր կարող նրան։ Դուռը բաց արեց դոն Կիխոտի զարմուհին։ Դոն Կիխոտը գրկաբաց դիմավորեց զինակրին, հետո նրանք, երկուսով մնալով, դուռը կողպեցին, և նրանց միջև սկսվեց մի խոսակցություն, որը նախընթացից պակաս չէր։
Հենց որ տնտեսուհին տեսավ, թե դոն Կիխոտն ու Սանչո Պանսան փակվեցին սենյակում, իսկույն գլխի ընկավ, թե ինչ է դուրս գալու դրանից և, կարծելով, որ այդ խոսակցությունը հանգելու է երրորդ արշավը գործելու որոշման, իսկույն վերցրեց իր թիկնոցը և, տագնապի ու տխրության մեջ՝ վազեց բակալավր Սամսոն Կարրասկոյի տունը։ Նրան թվում էր, թե Կարրասկոն, իբրև պերճախոս մարդ և իր տիրոջ նոր բարեկամը, կկարողանա համոզել նրան հրաժարվել այդ խենթ ծրագրից։
Կարրասկոն զբոսնում էր բակում, և տնտեսուհին, տեսնելով նրան, ընկավ ոտքերը՝ քրտնաթոր ու շնչակտուր։ Տեսնելով նրան այդպիսի տագնապի և վշտի մեջ, Կարրասկոն հարցրեց.
— Ի՞նչ է պատահել, տիրուհի։
— Թանկագին պարոն բակալավր, իմ տերը դարձյալ մտադիր է երրորդ անգամ արշավել որոնելու այն, ինչ ինքը արկած է անվանում, իսկ ես գլխի չեմ ընկնում, թե ինչ բան է դա։ Առաջին անգամ նա վերադարձավ էշի վրա՝ ջարդված, երկրորդ անգամ՝ նրան բերին վանդակի մեջ, սայլով։ Նա ուներ այնպիսի ցավալի տեսք, որ նրան աշխարհ բերող մայրն էլ չէր ճանաչի՝ դեղնած, նիհար, աչքերը փոս ընկած։ Գեթ մի քիչ նրան կարգի բերելու համար ես վեց հարյուրից ավելի ձու եմ վատնել։ Վկա են՝ աստված, մեր հարևաններն ու հավերը։
— Բան չկա,— պատասխանեց բակալավրը,— հանգիստ տուն դարձեք, մի տաք կերակուր պատրաստեցեք, ես հիմա կգամ։
Տնտեսուհին հեռացավ, իսկ բակալավրը իսկույն գնաց քահանայի մոտ, որ խորհրդակցի։
Այդ միջոցին դոն Կիխոտն ու Սանչոն, փակված սենյակում, զրույց էին անում։
Աանչոն ասաց իր տիրոջը.
— Տե՛ր իմ, վերջապես ինձ հաջողվեց համոզել կնոջս, որ պարտավոր եմ հետևելու ձերդ ողորմածությանը, որտեղ դուք հաճեք գնալ։
— Լավ։
— Թերեսան ասում է,— շարունակեց Սանչոն,— որ ես պայմանս ամուր կապեմ ձերդ ողորմածության հետ, որովհետև գրածը՝ խոսում է, բերանացին՝ լռում, որ թուղթ բաժանողը չի կարող խառնել և քո ունեցած մեկը՝ ունենալիք երկուսից լավ է։ Ես գիտեմ, որ կնոջ խորհուրդը քիչ արժեք ունի, բայց ով որ չի հետևում՝ խելագար է։
— Համաձայն եմ,— պատասխանեց դոն Կիխոտը,— բայց խոսքդ շարունակիր, Սանչո բարեկամ, որովհետև այսօր մարգարիտներ են թափվում քո շուրթերից։
— Ասելս այն է,— շարունակեց Սանչոն,— որ ձերդ ողորմածությունն ինձ հաղորդի, թե ինչ ռոճիկ է ամսական վճարելու ինձ իմ ծառայության ընթացքում և որ այդ որոշ ռոճիկը դուք վճարեք հիմա, որովհետև նվերներ ստանալու հուսով ես ծառայել չեմ կամենում, քանի որ նվերները կամ ուշ, կամ անպատեհ են շնորհվում, կամ ամենևին չեն լինում։ Իհարկե, եթե գլուխ գա (թեև ես չեմ հավատում և հույս չունեմ), որ ձերդ ողորմածությունը նվիրի ինձ խոստացած կղզին, ես անշնորհակալ և ագահ չեմ լինի։ Ո՛չ, ես կխնդրեմ ճշգրիտ որոշել, թե ինչ եկամուտ կունենամ այդ կղզուց, որ դրանից հանեք իմ ռոճիկը։
— Լսիր, Սանչո,— պատասխանեց դոն Կիխոտը,— ես սիրով քեզ ռոճիկ կնշանակեի, եթե թափառական ասպետների մասին վեպերում ես գեթ մեկ օրինակ հիշեի, թե սովորաբար զինակիրները ինչքան էին աշխատում մեկ տարում կամ մեկ ամսում։ Ուստի, Սանչո բարեկամ, վերադարձէք տուն և հայտնեցեք իմ որոշումը ձեր Թերեսային. եթե նա և դուք համաձայն եք ծառայելու նվերների հուսով՝ լավ, եթե ոչ, ապա կբաժանվենք որպես բարեկամներ։ Ի վերջո կասեմ՝ եթե դուք չեք կամենում նվերների հուսով ծառայել և բաժանել ինձ հետ իմ բախտը, ապա մնաք բարով։ Ես կունենամ զինակիրներ ավելի հնազանդ և ջանասեր, ոչ թե ձեզ պես անշնորհք ու բերանբաց։
Սանչոն որ լսեց տիրոջ հաստատ որոշումը, աչքերը սևացան, և նրա քաջությունը թևաթափ եղավ, որովհետև հավատացած էր, որ տերը չի գնա առանց իրեն։ Շփոթ ու մտամոլոր կանգնած էր նա, երր ներս մտան Սամսոն Կարրասկոն, տնտեսուհին ու դոն Կիխոտի զարմուհին։ Կանայք կամենում էին լսել, թե ինչպես է բակալավրը համոզելու, որ դոն Կիխոտը չգնա արկած որոնելու, իսկ Կարրասկոն, հայտնի հանաքչի լինելով, մոտեցավ նրան, գրկեց ու բարձրաձայն ասաց.
— Օ՜, ծաղիկդ թափառական ասպետության։ Օ՜, ռազմական արվեստի պայծառափայլ լույս։ Օ՜, իսպանական ժողովրդի պատիվն ու հայելին։ Հառա՜ջ, քաջ և հիասքանչ տեր իմ դոն Կիխոտ, թող ձերդ ողորմածությունը, իր ողջ վեհությամբ, ուղևորվի ոչ թե վաղը, այլ այսօր։ Եվ եթե ձերդ շքեղությունը զինակրի կարիք ունի, ապա ես մեծագույն երջանկություն կհամարեի ծառայել ձեզ։
Այստեղ դոն Կիխոտը դիմեց Սանչռյին և ասաց.
— Ի՞նչ կասես, Սանչո, չէի՞ ասում, որ զինակիրներ միշտ կգտնվեն։ Սակայն երկինքը թույլ չի տա, որ ես սեփական հաճույքի համար ջարդեմ ու փշրեմ գիտության այս սյունը և գիտական անոթը, որ ես կտրեմ արգո և ազատ արվեստների այս բարձր արմավը։ Ես կբավականանամ մի ուրիշ զինակրով, քանի որ Սանչոն չի հաճում ուղեկցել ինձ։
— Ոչ, հաճո՜ւմ է,— գոչեց Սանչոն, լցված ու արտասվաթոր։
Դոն Կիխոտն ու Սանչոն գրկախառնվեցին և նորից բարեկամացան։
Մեծն Կարրասկոյի խորհրդով և բարեհայեցողությամբ, որ նրանց համար արդեն պատգամախոս էր դարձել, վճռվեց, որ գնալը երեք օրից կլինի։ Այդ ժամանակամիջոցում պիտի պատրաստվեին ճամփորդության համար բոլոր անհրաժեշտ բաները, պիտի գտնվեր երեսկալը վրան սաղավարտ, որովհետև դոն Կիխոտը հայտարարեց, որ անպատճառ պիտի երեսկալով սաղավարտ ունենա։ Սամսոնը հանձնառու եղավ գտնելու, որովհետև տեղյակ էր, թե այդ տեսակ մի սաղավարտ ունի իր բարեկամներից մեկը։
Երեք օրից դոն Կիխոտն ու Սանչոն պատրաստել էին այն ամենը, ինչ որ նրանց անհրաժեշտ էր թվում։ Սանչոն հանգստացրեց իր կնոջը, դոն Կիխոտը՝ զարմուհուն ու տնտեսուհուն, և ահա, իրիկնապահին, բոլորից աննկատելի, բռնեցին Տոբոսո տանող ճամփան, դոն Կիխոտը՝ իր Ռոսինանտի, իսկ Սանչոն՝ իր էշի վրա, նախապես լցնելով ճամփորդական պայուսակները հազար ու մի ուտեստով, քսակն էլ փողով, որ համենայն դեպս հանձնել էր նրան դոն Կիխոտը։