«Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 6.djvu/504»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ խմբագրում

@@ Էջի մարմին (ներառվելու է). / Էջի մարմին (ներառվելու է). @@
@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-''կան''), ախաաբանական փոփոխություններով: Հ. հ–ի դեպքում խանգարվում են արտաքին (բնական, սոցիալական) և ներքին (մարմնային) միջավայրերի օբյեկտիվ իրականությունն արտացոլելու, միջավայրից ստացվող գրգիռները և ինֆորմացիան անալիզի ու սինթեզի ենթարկելու, գլխուղեղի ընդունակությունը: Գլխուղեղի նեյրոններում և սինապսներում առաջ են գալիս կենսբ. հիմնական պրոցեսների՝ դրդման և արգելակման խանգարումներ, դրանցից որևէ մեկի ախտաբանական գերակշռությամբ: Պսիխոտիկ պրոցեսների դեպքում հիմնական դերը պատկանում է գլխուղեղի մեծ կիսագնդերի կեղեի խոր արգելակմանը, որն արտահայտվում է հիպնոսանման փ ուլային վիճակների ձեով: Վերոհիշյալ ախտաբանա–ֆիզիոլոգիական մեխանիզմներըն առաջացնում են հոգեկան խանգարումների կլինիկական տարբեր ձևեր, հոգե–զգայական՝ ընկալման (պատրանք, զգայախաբ ու թյ ու ն՝ տեսողական, լսողական, հոտառական, շոշափելիքի, համի, ընդհանուր զգացողության և կեղծ {{լայն|զգայախաբություններ}}), մտածողության (դիսոցիացիա, պարալոգիգմ են), զառանցական մտքեր (վերաբերման, խանդի, հետապնդման, մեծամոլական, ինք– նամեղադրման են), գիտակցության (տարբեր տեողության և խորության մթագնումներ), անձի արատներ, ինտելեկտի իջեցում՝ բնածին (սակավամտություն) և ձեռքբերովի (''թուլամտություն''): Առաջանում են նաե ներոտիկ ախտանշաններ, կպչուն մտքեր, վախ, երևակայական ծեսերի կա– տարում, հուզական ոլորտի խանգարումներ՝ ընկճվածություն, մոլագարություն, անտարբերություն, հակումների խանգարումներ ևն:
+(Տես՝ ''Հոգեկան''), ախտաբանական փոփոխություններով: Հ. հ–ի դեպքում խանգարվում են արտաքին (բնական, սոցիալական) և ներքին (մարմնային) միջավայրերի օբյեկտիվ իրականությունն արտացոլելու, միջավայրից ստացվող գրգիռները և ինֆորմացիան անալիզի ու սինթեզի ենթարկելու, գլխուղեղի ընդունակությունը: Գլխուղեղի նեյրոններում և սինապսներում առաջ են գալիս կենսբ. հիմնական պրոցեսների՝ դրդման և արգելակման խանգարումներ, դրանցից որևէ մեկի ախտաբանական գերակշռությամբ: Պսիխոտիկ պրոցեսների դեպքում հիմնական դերը պատկանում է գլխուղեղի մեծ կիսագնդերի կեղեի խոր արգելակմանը, որն արտահայտվում է հիպնոսանման փ ուլային վիճակների ձեով: Վերոհիշյալ ախտաբանա–ֆիզիոլոգիական մեխանիզմներըն առաջացնում են հոգեկան խանգարումների կլինիկական տարբեր ձևեր, հոգե–զգայական՝ ընկալման (պատրանք, զգայախաբ ու թյ ու ն՝ տեսողական, լսողական, հոտառական, շոշափելիքի, համի, ընդհանուր զգացողության և կեղծ {{լայն|զգայախաբություններ}}), մտածողության (դիսոցիացիա, պարալոգիգմ են), զառանցական մտքեր (վերաբերման, խանդի, հետապնդման, մեծամոլական, ինք– նամեղադրման են), գիտակցության (տարբեր տեողության և խորության մթագնումներ), անձի արատներ, ինտելեկտի իջեցում՝ բնածին (սակավամտություն) և ձեռքբերովի (''թուլամտություն''): Առաջանում են նաե ներոտիկ ախտանշաններ, կպչուն մտքեր, վախ, երևակայական ծեսերի կա– տարում, հուզական ոլորտի խանգարումներ՝ ընկճվածություն, մոլագարություն, անտարբերություն, հակումների խանգարումներ ևն:
 Հ. հ–ի պատճառներ կարող են լինել ժառանգական նախատրամադրվածությունը, ներարգանդային զարգացման խանգարումները, գլխուղեղի վնասվածքները, ուռուցքները, ինֆեկցիաները, թունավորումները (ալկոհոլով, նարկոտիկներով), ներզատիչ և վեգետատիվ համակարգերի ներքին օրգանների հիվանդությունները, ավիտամինոզները, հոգեկան տրավմաները, ստրեսային վիճակները ևն: Հ. հ–ներն արտահայտվում են պսիխոտիկ օրգ. պրոցեսների, փուլային վիճակների, անձի ախտաբանական ռեակցիաների ձևով: Ընդունված անվանակարգի համաձայն Հ. հ. բաժանվում են 3 խմբի, {{լայն|պսիխոզներ}}՝ էքսոգեն (վարակական, վնասվածքային, ինտոքսիկացիոն և սոմատոգեն), էնդոգեն (շ''իզոֆրենիա'', ցիկլոֆրենիա, էպիլեպսիա), որոնք կազմում են Հ. հ–ի կարե– վոր խումբ: {{լայն|Սահմանային նյարդա–հ հոգեկան }}խանգարումներ (նևրոզներ և պսիխոգեն ռեակցիաներ), պսիխոպաթիաներ, ոչպսիխոտիկ բնույթի հի– վանդություններ (մասնավորապես նարկոմանիաներ) և {{լայն|մտավոր թերզարգացում }}(սակավամտություն): Հ. հ–ի ընթացքը բազմազան է. սովորաբար ընթանում է միանվագ, հազվադեպ՝ նոպայաձև, լիարժեք ռեմիսիաներով (միջնոպային շրջան) կամ քրոնիկական ծանր պսիխոզների ձևով: Հ. հ–ի ելքը կարող է լինել լրիվ առողջացում, վարքագծի փոփոխություններ, անձի չաՓավոր արատ՝ աշխատունակության պահպանմամբ, անձի խոր արատ՝ թուլամտությամբ և աշխատունակության կորստով, մահ՝ այլ հիվանդությունների, դժբախտ պատա– հարների և ինքնասպանության հետևանքով:
  XX դ. Հ. հ–ի պրոբլեմը դարձավ տընտեսապես զարգացած երկրների բժշկ. գիտությունների և առողջապահության ուսումնասիրության առարկան: Հ. հ–ի աճը պայմանավորված է մարդկանց նյարդային գերբեռնվածությամբ, գիտատեխնիկական հեղափոխության պայմաննե– րում կյանքի սոցիալական պայմանների բարդացմամբ, անհատների հանդեպ բար– ձըր պահանջկոտությամբ և ժամանակակից կյանքի առանձնահատկություններով: Այս առումով Հ. հ. դասվում են այսպես կոչված քաղաքակիրթ աշխարհին բնորոշ հիվանդությունների շարքին (սիրտանոթային հիվանդությունների և չարորակ նորագոյացությունների հետ միասին): Հ. հ–ի ցուցանիշների մեծացումը պայմանավորված է նաև բժշկության ախտորոշիչ լայն հնարավորություններով: Բուժումը. պսիխոտրոպ դեղամիջոցներով, որոշ պսիխոզների դեպքում՝ ինսուլինակոմատոզ և էլեկտրացնցումային մեթոդներով: ''Պսիխոթերապիան'' գլխավորապես կիրառվում է նևրոզների և պսիխոպաթիաների ժամանակ: ՍՍՀՄ–ում հոգեկան հիվանդներին օգնելու նպատակով ստեղծվել է բժշկ. մասնագիտացված հիմնարկների հանրամատչելի ցանց, հոգեբուժական հիվանդանոցներ, դիսպանսերներ, ցերեկային ստացիոնարներ, բժշկաաշխատանքային արհեստանոցներ: Տես նաև ''Հոգեբուժություն'':