«Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 2.djvu/329»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

Հաջորդ խմբագրում →

@@ Էջի մարմին (ներառվելու է). / Էջի մարմին (ներառվելու է). @@
@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-<section begin="Բարձրագույն ուսումնական հաաստատություններ"/>բժշկական (1930), գյուղատնաեսական (1930), մանկավարժական (1930), առևտրա-կոոպերատիվ (1930) ինստ-ները։ 1921-ին ստեղծված երաժշտական ստուդիան 1923-ին վերածվեց պետական կոնսերվատորիայի։ 1931-ին Անդրկովկասի անասնաբուժական և անասնաբուծական ինստ-ների հիման վրա ստեղծվեց [[ՀՍՀ/Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտ|''Երևանի անասնաբուծական֊անասնաբուժական ինստիտուտը'']]։ Համալսարանի բանֆակը 1928-ին վերածվեց ժող․ համալսարանի։ 1935-ին ստեղծվեց ռուսական երկամյա ուսուցչական ինստ-ը (հետագայում՝ [[ՀՍՀ/Երևանի ռուսաց և օաար լեզուների մանկավարժական ինստիտուտ|''Երևանի ռուսաց և օաար լեզուների մանկավարժական ինստիտուտ'']]), իսկ 1934-ին՝ Լենինականի Մ․ Նալբանդյանի անվ․ մանկավարժական ինստ-ը։ Բարձրագույն կրթությունը ՀՍՍՀ-ում ավելի մեծ չափով զարգացավ ետպատերազմյան տարիներին։ 1940-ի 9 բուհի փոխարեն 1957-ին կար 12 բուհ (ստացիոնար և հեռակա)։ 1943-ին բացված Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստ-ի հիման վրա 1969-ին ստեղծվեց Կիրովականի մանկավարժական ինստ-ը։ Թատերական (1944) և գեղարվեստական (1945) ինստ-ների հիման վրա 1953-ին ստեղծվեց [[ՀՍՀ/Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ|''Երևանի գեղարվեստա-թատերական'']] ինստ-ը։ 1945-ին հիմնադրվեց ֆիզիկական կուլտուրայի ինստ-ը, իսկ 1975-ին՝ ժողովրդական տնտեսության ինստ-ը։ Հեռակա ուսուցումը մտցվել է 1940-ից, երեկոյանը՝ 1960-ից։ Երեկոյան և հեռակա բաժիններ ունեն Երևանի պետական համալսարանը, Կ․ Մարքսի անվ․ պոլիտեխնիկական ինստ-ը, հեռակա բաժիններ՝ Խ․ Աբովյանի անվ․ հայկական մանկավարժական, Կիրովականի մանկավարժական, Վ․ Բրյուսովի անվ․ ռուսաց և օտար լեզուների մանկավարժական, անասնաբուծական-անասնաբուժական, գյուղատնտ․, ֆիզիկական կուլտուրայի ինստ-ները, կոնսերվատորիան։ Պոլիտեխնիկական ինստ-ը մասնաճյուղեր ունի Լենինականում, Կիրովականում, Դիլիջանում, Խ․ Աբովյանի անվ․ հայկական մանկավարժական ինստ-ը՝ Գորիսում։ 1922-23 ուս․ տարում ՀՍՍՀ-ում կար 2 բուհ (557 սովորող), 1940-41-ին՝ 9 բուհ (11120 սովորող), 1960-61-ին՝ 10 բուհ (20165 սովորող), 1974-75-ին՝ 12 բուհ (53166 սովորող)։ 1974-75 ուս․ տարում 7 բուհ ունեցել է նախապատրաստական բաժանմունք, որտեղ սովորել է 1350 ուսանող (գործում է 1969-ից)։ Հանրապետության բուհերի ուսանողները կրթություն են ստանում 150 մասնագիտությունների գծով։ 1974-75 ուս․ տարում բուհերում դասավանդել են 271 գիտ․ դ-ր ու պրոֆեսոր, 1574 գիտ․ թեկնածու։ Բարձրագույն դպրոցների դասավանդողների և ժողտնտեսության մասնագետների որակավորման բարձրացման դասընթացներ են գործել 5 բուհում։ Ուսանողական գիտական ընկերությունները միավորում են շուրջ 15 հզ․ ուսանող։ Բուհերն ունեն գիտահետազոտական բաժանմունքներ, 25 պրոբլեմային լաբորատորիա (1975)։ Բուհերի գիտական աշխատանքները և աշխատանքային փորձը լուսաբանում են «Գիտական տեղեկագիր», «Բանբեր Երևանի համալսարանի», «Ուսանողների գիտական աշխատություններ», «Երևանի համալսարան» հանդեսները, 3 միջբուհային ժողովածուներ հասարակագիտական, ճշգրիտ և տեխնիկական գիտ․ գծով։ 1974-ին լույս է տեսել 6 բուհական բազմատիրաժ թերթ։ Բուհական դասագրքերն ու ուս․ ձեռնարկները լույս են ընծայում «Լույս», «Միտք» (Երևանի պետական համալսարան), Խ․ Աբովյանի անվ․ հայկական մանկավարժական ինստ-ի, պոլիտեխնիկական ինստ-ի, բարձրագույն և միջնակարգ մասնագիտական կրթության մինիստրութան գիտամեթոդական կաբինետի հրատարակչությունները։ 1974-75 ուս․ տարում ՀՍՍՀ բուհերում սովորել են 540 արտասահմանցի ուսանող, ասպիրանտ և ստաժյոր՝ շուրջ 25 երկրից։ ՀՍՍՀ բուհերը գիտական և բարեկամական կապերի մեջ են մոտ 50 երկրի հետ։
+<section begin="Բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ"/>բժշկական (1930), գյուղատնաեսական (1930), մանկավարժական (1930), առևտրա-կոոպերատիվ (1930) ինստ-ները։ 1921-ին ստեղծված երաժշտական ստուդիան 1923-ին վերածվեց պետական կոնսերվատորիայի։ 1931-ին Անդրկովկասի անասնաբուժական և անասնաբուծական ինստ-ների հիման վրա ստեղծվեց [[ՀՍՀ/Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտ|''Երևանի անասնաբուծական֊անասնաբուժական ինստիտուտը'']]։ Համալսարանի բանֆակը 1928-ին վերածվեց ժող․ համալսարանի։ 1935-ին ստեղծվեց ռուսական երկամյա ուսուցչական ինստ-ը (հետագայում՝ [[ՀՍՀ/Երևանի ռուսաց և օաար լեզուների մանկավարժական ինստիտուտ|''Երևանի ռուսաց և օաար լեզուների մանկավարժական ինստիտուտ'']]), իսկ 1934-ին՝ Լենինականի Մ․ Նալբանդյանի անվ․ մանկավարժական ինստ-ը։ Բարձրագույն կրթությունը ՀՍՍՀ-ում ավելի մեծ չափով զարգացավ ետպատերազմյան տարիներին։ 1940-ի 9 բուհի փոխարեն 1957-ին կար 12 բուհ (ստացիոնար և հեռակա)։ 1943-ին բացված Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստ-ի հիման վրա 1969-ին ստեղծվեց Կիրովականի մանկավարժական ինստ-ը։ Թատերական (1944) և գեղարվեստական (1945) ինստ-ների հիման վրա 1953-ին ստեղծվեց [[ՀՍՀ/Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ|''Երևանի գեղարվեստա-թատերական'']] ինստ-ը։ 1945-ին հիմնադրվեց ֆիզիկական կուլտուրայի ինստ-ը, իսկ 1975-ին՝ ժողովրդական տնտեսության ինստ-ը։ Հեռակա ուսուցումը մտցվել է 1940-ից, երեկոյանը՝ 1960-ից։ Երեկոյան և հեռակա բաժիններ ունեն Երևանի պետական համալսարանը, Կ․ Մարքսի անվ․ պոլիտեխնիկական ինստ-ը, հեռակա բաժիններ՝ Խ․ Աբովյանի անվ․ հայկական մանկավարժական, Կիրովականի մանկավարժական, Վ․ Բրյուսովի անվ․ ռուսաց և օտար լեզուների մանկավարժական, անասնաբուծական-անասնաբուժական, գյուղատնտ․, ֆիզիկական կուլտուրայի ինստ-ները, կոնսերվատորիան։ Պոլիտեխնիկական ինստ-ը մասնաճյուղեր ունի Լենինականում, Կիրովականում, Դիլիջանում, Խ․ Աբովյանի անվ․ հայկական մանկավարժական ինստ-ը՝ Գորիսում։ 1922-23 ուս․ տարում ՀՍՍՀ-ում կար 2 բուհ (557 սովորող), 1940-41-ին՝ 9 բուհ (11120 սովորող), 1960-61-ին՝ 10 բուհ (20165 սովորող), 1974-75-ին՝ 12 բուհ (53166 սովորող)։ 1974-75 ուս․ տարում 7 բուհ ունեցել է նախապատրաստական բաժանմունք, որտեղ սովորել է 1350 ուսանող (գործում է 1969-ից)։ Հանրապետության բուհերի ուսանողները կրթություն են ստանում 150 մասնագիտությունների գծով։ 1974-75 ուս․ տարում բուհերում դասավանդել են 271 գիտ․ դ-ր ու պրոֆեսոր, 1574 գիտ․ թեկնածու։ Բարձրագույն դպրոցների դասավանդողների և ժողտնտեսության մասնագետների որակավորման բարձրացման դասընթացներ են գործել 5 բուհում։ Ուսանողական գիտական ընկերությունները միավորում են շուրջ 15 հզ․ ուսանող։ Բուհերն ունեն գիտահետազոտական բաժանմունքներ, 25 պրոբլեմային լաբորատորիա (1975)։ Բուհերի գիտական աշխատանքները և աշխատանքային փորձը լուսաբանում են «Գիտական տեղեկագիր», «Բանբեր Երևանի համալսարանի», «Ուսանողների գիտական աշխատություններ», «Երևանի համալսարան» հանդեսները, 3 միջբուհային ժողովածուներ հասարակագիտական, ճշգրիտ և տեխնիկական գիտ․ գծով։ 1974-ին լույս է տեսել 6 բուհական բազմատիրաժ թերթ։ Բուհական դասագրքերն ու ուս․ ձեռնարկները լույս են ընծայում «Լույս», «Միտք» (Երևանի պետական համալսարան), Խ․ Աբովյանի անվ․ հայկական մանկավարժական ինստ-ի, պոլիտեխնիկական ինստ-ի, բարձրագույն և միջնակարգ մասնագիտական կրթության մինիստրութան գիտամեթոդական կաբինետի հրատարակչությունները։ 1974-75 ուս․ տարում ՀՍՍՀ բուհերում սովորել են 540 արտասահմանցի ուսանող, ասպիրանտ և ստաժյոր՝ շուրջ 25 երկրից։ ՀՍՍՀ բուհերը գիտական և բարեկամական կապերի մեջ են մոտ 50 երկրի հետ։
 ''Գրկ''․ '''Մովսիսյան Ա․''', Ուրվագծեր հայ դպրոցի և մանկավարժության պատմության, Ե․, 1958։ Երևանի պետական համալսարան, Ե․,1970։ '''Ղարիբջանյան Լ․''', Երևանի պետական համալսարան, Ե․,1971։
@@ Տող 5. / Տող 5. @@
-<section end="Բարձրագույն ուսումնական հաաստատություններ"/>
+<section end="Բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ"/>
 <section begin="Բարձրախոս"/>'''ԲԱՐՁՐԱԽՈՍ''', խոսքի, երաժշտության և այլ հնչյունների վերարտադրման Էլեկ- տրաձայնային կամ մեխանիկական սարք։ Բաղկացած է էլեկտրամեխանիկական (ձայնային հաճախականության էլեկտրա կան տատանումները փոխակերպում է դիաֆրագմայի մեխանիկական տատա նումների) և մեխանիկա-ձայնային (դիա ֆրագմայի մեխանիկական տատանումները փոխակերպում է ձայնային դաշտի) հա մակարգերից։ Բ-ները լինում են․ էլեկտ րադինամիկ (դինամիկ), պ ի և զ ո- էլեկտրական, պնեմատիկ, կոնդենսատորային, էլեկտ րամագնիսական։ Լայն կիրառու թյուն ունեն ձայնի վերարտադրման բարձ րորակ հնչեղությամբ օժտված էլեկտրա դինամիկ Բ-ները, որոնցում ձայնային հաճախականության հոսանքը շրջահոսում է հաստատուն մագնիսական դաշտում տեղավորված կոճը։ Կոճը տատանվում է իր առանցքի ուղղությամբ, իսկ կոճին միացված կոնաձե դիֆուզորը ճառագայ թում է ձայնային ալիքներ։ էլեկտրադի նամիկ P-ների նոմինալ հզորությունը 0,025-ից մինչե 100 վա է, իսկ վերարտա- դըրման հաճախականության շերտը՝ 50-ից մինչե 12000 հց։ Պիեզոէլեկտրական Բ-նե րը հիմնված են հակադարձ պիեզոէլեկտ- րական էֆեկտի վրա։ Ձայնային հաճախա կանության փոփոխական լարումը պիե- զոտարրի մեջ առաջացնում է համապա տասխան մեխանիկական ձեափոխություն, որը փոխանցվում է կոնաձե դիֆուզորին։ Պնեմատիկ Բ-ներում ձայնային թույլ տա տանումները ուժեղացվում են կոմպրեսո րի առաջացրած օդային ուժեղ հոսքի մե խանիկական մոդուլացմամբ։