Երկու արշավանք Թռլոնն ու մուկը

Հովհաննես Թումանյան

Զի աստուած ընդ մեզ է․․․


ԹՌԼՈՆՆ ՈՒ ՄՈՒԿԸ


Թռլոնն իջավ խոր ծըմակից,
Մուկը ելավ գետնի տակից,
Պատահեցին ու սեր արին.
     — Ո՛հ, առանց քեզ

Չեմ ապրիլ ես,
Ասավ մուկը սիրահարին։
Թռչնի քնքուշ սիրտը մարեց.
Ու շշնջաց ընդարմացած.
— Ես հավիտյան քոնն եմ, հոգիս,

Տար, ուր կուզես, տիրիր կյանքիս...
Բայց, ա՜խ, թե ինձ դավաճանես,
Էն ժամանակ ի՞նչ անեմ ես...
— Ինչ ես ասո՜ւմ... դավաճանե՜մ...
Էն էլ ես քեզ... ա՜խ, ի՞նչ անեմ,

Էրվում եմ ես—չես հավատում...
Ո՛հ, գութ չունես դու քո սրտում —
Զուր եմ փնտռում, աստված վկա,
Էս կյանքում սեր—չըկա, չըկա...
Ա՜խ, տեր աստված, իմ սրտի մեջ

Ինչո՞ւ դրիր այս հուրն անշեջ։
Լացեց մուկիկն այս ասելով,
Ու գրկվեցին արտասվելով.
— Ով իմ մուկիկ, մեռե՞լ եմ ես,
Որ [թող անեմ] դու արտասվես...

Ահա
(Ու ճաշակեցին սիրո քաղցրությունը)։
Բայց մուկը ով, թռլոնը ով,
Որ իրար հետ ապրեն սիրով։
— Դե ե՛կ, թռլոնն ասավ յարին,

Թռչենք նստենք մոտիկ ծառին,
Անհոգ [տարփենք] ճյուղի վրա,
Վերից շողա կարմիր արև,
Սեր սոսափե ամեն տերև,
Ու մենք սիրենք, սիրենք անվերջ...

— Չէ՛, եկ մտնենք իմ բընի մեջ,
Մութն, առանձին գետնի ծոցում
Սեր վայելենք իմ փափկոցում.
      — Չէ՜, ծըմակում,
      — Չէ՜, իմ բընում,

Մեկը էսպես,
      Մյուսը էնպես
      Ծվծվացին,
      Գվգվացին–
Այնինչ ժամերն անց են կենում,

Բայց [վեճը] դեռ չի վերջանում.
Հո չի լինիլ ընդմիշտ վիճել,
Պետք է մի կերպ վճռել,
Դու պետք է ինձ լսես, թռլոն
․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․

— Չէ, ասացիր ինձ սիրում ես,
Դու պետք է իմ կամքը անես,
— Ոչ, մի անխելք թռչուն ես դու,
— Դու ի՞նչ գիտես, խելք չունես դու.
— Վա՜յ, խելք չունեմ, ա՜խ, խաբեբա,

Այդպես չէիր խոսում հապա.
Թռար եկար մութ ծըմակից
Ինձ հանեցիր գետնի տակից–
— [Չէ՞ դու եկար ինձ մոտ]
Լիրբ անամոթ,

․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․
[Բայց չի լինի ընդմիշտ վիճել,
Պետք էր մի կերպ կողմ վճռել―]
Եվ, համբերությունը գուցե հատավ,
Մուկը իրեն բունը մտավ.

Խեղճ թռչնակը ապուշ մնաց
Բընի առաջ մենակ կանգնած,
Սկիզբը դեռ կատակ թվաց,
Ապա տխուր գվգվաց.
․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․

Երբ որ տեսավ դուրս չի գալիս
․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․ ․
Ախ, դու խաբեբա, անգութ, դաժան,
Կեղծավոր, լիրբ, դավաճան,
Այդ էր երդումդ, այդ՝ քո սերը,

Խաբեբա են ողջ մկները,
Վայ իմ ծաղիկ հասակին,
[Ու սկսեց վերև թռչել,
Բախտն անիծել ու հառաչել․]
      — Ափսո՜ս, խաբվեցի,

— Ափսոս, կապվեցի,
      — Ա՜խ...
Եվ թռչնակի քնքուշ սրտում
Անբույժ մնաց այն խոր վերքը,
Եվ այսօր էլ [թռչնակը] լուռ ու տրտում

Իրա անբախտ սիրո երգը
[Խոր] անտառի թավ տեղերում
Երգում է դեռ ու հառաչում.
      — Ափսոս, խաբվեցի,
      — Ափսոս, կապվեցի,

— Ա՜խ...


1899