[ 542 ]
ԽՈՐՀՐԴԱՎՈՐ ԱՅԾԸ

Մե քասիբ մարթ ամմեն օր չաթուն վերցնում, էթըմ ա ցախի: էդ ցախով իրա տունը պահըմ ա։ Ըդրան պատահըմ ա մե սեհրի[1] բիձա։ Ասըմ ա.

― Ի՞նչ ես անըմ, ա՛յ բիձա։ Բիձեն ասըմ ա․ ― Ցախ եմ հավաքըմ, տուն եմ պահըմ։

― Դե որ էնպես ա, ա՛ռ էս դաստղունը[2] և էս ճիպոտը, տար տունը, ճիպոտով զա՛րկ դաստղունին, դաստղունը կբացվի, ամեն տեսակի խորակներ[3] կըլլի, դու, քո կինը, էրեխեքը կուտեք։ Էդ մարթը առնըմ, գալըմ ա տունը։

Կնկան ասըմ ա. ― Էրեխեքին բեր, թող դան հաց ուտեն։

Կնիկն էրեխեքը բերըմ ա։ Մարթը դաստղունը հանըմ ա, ճիպոտով զարկըմ ա և ասըմ ա. ― Ճա՛շ էլի, իմ էրեխեքով-կնկով ուտենք։

Բացվում ա սուփրեն, ուտրմ են։ Կնկանն ասըմ ա. ― Վերու՛, դիր ղրաղ։

Էդ Ժամանակ մարթը դուս ա դնըմ։

Կնիկը ըռեսի տղին էր սիրըմ։ Էթըմ ըռեսի տղին հայտնըմ ա, որ «Արի տե՛ս մեր ք… խերը ինչ ա բերե»:

Պատմում ա դաստղունի մասին։ [ 543 ]Ըռեսի տղեն կնկա հետ գալիս ա բիձի տունը, դաստղունը բացըմ են, ճիպոտով խփըմ են, ճաշը ուտըմ են։

Ըռեսիի տղեն ասըմ ա. ― Ա՛յ կնիկ,― ասըմ ա,― հե՛նց էտի մեր բանն ա, դլավնիքը, պրիստավնիքը մեր տունն են գալըմ, տուր տանեմ մեզի։

Կնիկը տալըմ ա։

Բիձեն տուն ա գալըմ, ասըմ ա. ― Ա՛յ կնիկ, սոված ենք, դաս-տրդունը բեր՝ հաց ուտենք։

― Քո հերը հորեմ, դաստղուն-ճիպոտով հա՞ց կըլլի՝ դու ուտես։

Մարթը փո՜ր-փոշման չաթուն վերըմ ա, գնում դաշտը՝ ցախի։

Նորից էն բիձեն ա հանդիպըմ։

Հարցընըմ ա. ― Էլի խի՞ ես էկե, ա՛յ մարթ։

Ասըմ ա. ― Քեզի հայտնի ա։

― Դե՛,- ասըմ ա,— առ էս էրկանքը, տա՛ր, աա աղա՝ ոսկի թափի, ձախ ադըմ՝ արծաթ։ Ըտով ապրի։

Առնըմ գալըմ ա տունը։ Աջ ա աղըմ՝ ոսկի ա թափըմ, ձախ ա աղըմ՝ արծաթ։ Մե վախտ ապրըմ են։

Մեկ օր էթըմ ա քաղաքը։

Էդ կնիկը էթըմ ըսեսի տղին հայտնըմ ա, թե՝ «Արի տես, մեր թոփագը ինչ ա բերե»։ Պատմըմ ա։

― Դե, ասըմ ա, ― կնի՛կ, դա իսկական մեր բանն ա․ էրեկ մեր տանը գեներալներ ին էկե։

Կնիկը սիրողի խաթրից չի ըլլըմ, տանըմ տալըմ ա:

Մարթը քաղաքից տուն ա գալըմ, ասըմ ա. ― Կնիկ, էրկանքը բե, ոսկի-արծաթ հանենք։

― Տո՛,― ասըմ ա,― քո՛փադ, ծովե՞ր ես, էրկանքից ոսկի՞ կըլլի:

Մարթը փո՜ր-փոշման, նորից չաթուն վերցըմ ա, էթըմ հանդը։ Բիձեն պատահըմ ա։

― Խի՞ ես էկե,― ասըմ ա սեհրի բիձեն։

― Քեզ հայտնի ա,― ասըմ ա։

― Դե որ ըտենց ա, ա՛ռ էս էծը, տար ասա․ «Է՛ծ, մորթվի, կըթվի՝ էրեխեքիս հետ, կնկաս հետ ուտենք»։ Էծը կմորթվի, դուք էլ կուտեք։ Իսկ էծը սաղ կայնած կըլլի կրաղին։

Բիձեն էծը բերըմ ա տունը: [ 544 ]Ասըմ ա․— է՛ծ, մորթվի՛-քրթվի՛, էրեխեքիս, կնկաս հետ ուտենք։

Էծը մորթվըմ, քըթվըմ ա, ուտըմ են, էծն էլ ընտեղ կայնած ա։

Մարթը նորից դուրս ա գնըմ ման գալու, կնիկը նորից էթըմ ա սիրողին հայտնըմ։

Գալըմ են տունը, կնիկն ասըմ ա․— է՛ծ, մորթվի–քրթվի, ես ու ըռեսի տղեն ուտենք։

Էծը անըմ ա․— Կի՛, կի՛, կի՛։

Կնիկը մեկ էլ ա ասըմ։ Է՛լը էծը անըմ ա․— Կի՛, կի՛, կի՛։

Կնիկը բարկանըմ ա, անթրոցով[4] ղարկըմ ա էծին, անթրոցը կպնըմ ա էծից, կնիկն էլ կպնըմ ա անթրոցից։

Կնիկն ասըմ ա․— Ըռեսի՛ տղա, արի ընձի պոկի։

Ըռեսի տղեն գալըմ ա պոկելու, ինքն էլ ա կպնըմ։

Էդ վախտը հարևանի պառավը գալըմ ա փոշի[5] տանի, ասըմ են․— Արի պոկի՛, գանք տանք։

Պառավն էլ ա կպնըմ։

Էդ վախտը մե հատ աղքատ գալըմ ա բաժին ուզելու։

Ասըմ են․— Արի պոկի՛, քեզի ողորմություն տանք։

Աղքատն էլ ա կպնըմ պառավից։ Էծը տան մեչը գյոնդ[6] ա խաղցնըմ։

Տան տերը ներս ա մտնըմ։ Տենըմ ա, որ էծը գյոնդ ա բռնե տան մեչը, ասըմ ա․— է՛ծ, կայնի։

Էծը կայնըմ ա։ Բիձեն հարցնըմ ա աղքատին․— Ա՛յ աղքատ, դու խի՞ ես էկե։

— Էկա ողորմութուն ուզելու, ասին․ «Արի պոկի», էկա՝ կպա։

Ասըմ ա․— Է՛ծ, աղքատին թո՛ղ։

Աղքատին թողըմ ա։

Ասըմ ա․— Ա՛յ պառավ, դու խի՞ ես էկե։

Ասըմ ա.— Էկեր ի լորուն փոշի տանելու, ասին․ «Արի պոկի»։ Էկա՝ կպա։

Ասավ․— Է՛ծ, պառավին թո՛ղ։ [ 545 ]Պառավին թողեց։

Ասավ․— Ըռեսի՛ տղա, բա դո՞ւ խի ես էկե։

— Քո կնիկը կանչեց։

— Դե՛,― ասավ,— որ ընենց ա, դաստղունն ու ճիպոտը և էրկանքը բե՛ր՝ քեզ բաց թողել տամ։

— Բաց թո՛ղ, էթամ բերեմ։

— Թուղթ ղրի, թող բերեն։

Թուղթ ա ղրում ըռեսի վրեն, բերըմ են։

Ասըմ ա․— Է՛ծ, բա՛ց թող ըռեսի տղին։

Էծը բաց ա թողըմ ըռեսի տղին։

Ասըմ ա․— Է՛ծ, կնկաս կտանես, անթրոցը կբերես։

Տանըմ ա էծը կնկանը տալըմ ա սա՜րը, քա՜րը՝ ջարթ ու փշուր ա անըմ, անթրոցն ա բերըմ տուն։


  1. Սուրբ, խորհրդավոր (ծանոթ․ բանահավաքի)։
  2. Սփռոց (ծանոթ․ բանահավաքի)։
  3. Կերակուրներ (ծանոթ․ բանահավաքի)։
  4. Թոնիր խառնելու ձող։ (ծանոթ․ բանահավաքի)։
  5. Ալյուր։ (ծանոթ․ բանահավաքի)։
  6. Կլոր պար։ (ծանոթ․ բանահավաքի)։