Տաղ՝ ձոնված բնությանը

Եղիշե Չարենց

[ 382 ]

ՏԱՂ՝ ՁՈՆՎԱԾ ԲՆՈՒԹՅԱՆԸ

Օ՜, Բնությո՛ւն, օ՜, Մա՛յր,—
Մշտահոլով, մշտագո և մշտատև,—
Դո՛ւ, որ փոխվում ես հար,
Բայց մնում ես և կաս բազմաձև,—

Օ՜, Բնությո՛ւն, o՜, Մա՛յր։—

Ահա՛ աստղերը քո և երկինքներդ ահա՛,
Ահա՛ ընթացքը քո մշտահոլով,—
Եվ արեգակդ ահա՛, և հորիզոնդ ահա՛,
Ե՛վ օվկիաններդ լուրթ, և՛ լեռներդ լազուր, և՛

գետերդ բոլոր։—

Օ՜, Բնությո՛ւն, o՜, Մա՛յր։—

Եվ ուժերդ ահա՛ կենսապարար՝
Ինքնաբուխ, մշտնջենական և հարափոփոխ,—
Եվ ոգին իմ ահա՛, որ տիրաբար
Դեպի քե՜զ է ձգտում՝ ողողված լույսերիդ

տարափով։—

Օ՜, Բնությո՛ւն, o՜, Մայր։—

Խուժի՛ր, տեղա՛ իմ մեջ, սուզվի՛ր իմ մեջ բոլոր
Քո աստղերով, ծովերով և երկինքներով,
Քո ընթացքով անկանգ ու մշտահոլով,
Քո ուժերով՝ թե՛ կյանք թե՛ խնդություն բերող։—

[ 383 ]

Օ՜, Բնությո՛ւն, o՜, Մա՛յր։—

Բայց չես սիրում դու մեզ, չես մերձենում դու, երբ
Մենք հայեցող ոգո՛վ ենք ձգտում հասնել
Քո ընթացքի՛ն, քո վազքի՛ն, քո վեհությանը պերճ,
Քո խորհուրդին՝ բազմաշխարհ և բազմաստեղ։—

Օ՜, Բնությո՛ւն, o՜, Մա՛յր։—

Դու դաժան ես ու բարի, դու հեզ ես և անողոք,
Դու սիրում ես շարժումը, զորությունը, ուժը,—
Ունայնությամբ ես լցնում ու հողով
Դու հայեցող սրտերը, որ խեղճ են և քնքուշ են։—

Օ՜, Բնությո՛ւն,o՜, Մա՛յր։—

Եվ առաջին անգամ դու չե՞ս տվել արդյոք
Քո արևից, քո սրտից մի բեկոր —
Այն զարմանալի ճարտար և հանճարեղ մարդուն,
Որը ո՛չ թե սրտի մորմոքով,

Այլ ձեռքերով կոպիտ վերցըրել է քարը
Եվ զարկել է մի ուրիշ քարի —
Եվ արևի դստերը իր խրճիթն է տարել,
Որ գիշերի գրկում ոսկևորիկ պարի...

Օ՜, Բնությո՛ւն, o՜, Մա՛յր։—

Եվ չե՞ս տվել արդյոք դու ծովերիդ անեզրությունը
Եվ բարիքները նրանց խորքերի,—
Այն ըմբոստին, այն խիզախ ճանապարհորդին,
Որ ծառերի դալար ճյուղքերից
Հյուսել է մի առավոտ ուռկանն իր առաջին

Եվ նետելով խորքը ծովերի —
Բռնել է ծովային մի ոսկեծամ աղջիկ
Եվ իր խուղը տարել, իբրև գերի...

[ 384 ]

O՜, Բնությո՛ւն, o՜, Մա՛յր։—

Եվ այսպես — սիրել ես դու խիզախների՛ն միայն,

Եվ մայրական անեզր համբերությամբ —
Քո գաղտնիքները, գանձերը, քո ուժերը նրան
Հանձնել ես ստեղծարար մի գերության...

Օ՜, Բնությո՛ւն, o՜, Մա՛յր։—

Բայց մարդը, տիրանալով քիչ—քիչ անեզրական

գանձիդ,

Այն շինել է շղթա ու կապանք,
Կեղեքելու համար ուրիշների անծիր,
Տվնջական, հանապազօրյա աշխատանքը.—
Եվ նրանք, որ եղել են դաժան ու ամեհի,
Որ ճորտերից շորթել են քո բարիքներն անհուն —

Շղթայել են ոգին բնապաշտ և մատնել են մահի՝
Պղծելով և նզովելով քո անունը...

Օ՜, Բնությո՛ւն , օ՜, Մ ա՛յր։—

Եվ հանճարին մարդու, նրա ստեղծարար
Եվ անսահման կարող ձեռքերին,

Բաղձանքներին նրա և ըղձերին վարար,
Եվ նրա հանդուգն կրքերին —
Կապանքներ են դրել նրանք բազմապիսի,
Օրենքներ՝ ահով սահմանած —
Պատնեշներ են կանգնել արևներիդ լույսին,

Որպեսզի սիրտը քո մեզ չբանաս...

O՜, Բնությո՛ւն, o՜, Մա՛յր։—

Բայց այժմ վիթխարի և զորավոր ուժեր
Պատերազմի ելած այդ բերդերի դեմ —

[ 385 ]

Դարձնում են նրանց պատնեշները փոշի՝

Հանուն հացի, լույսի, աշխատանքի վսեմ,—
Եվ պատերազմը այդ դժնի ու անողոք,
Այդ մարտնչումն՝ ընդդեմ շահագործող մարդու —
Չէ՞ արդյոք արշավանք դեպի լուսաողող
Քո գիրկը զվարթուն —

Օ՜, Բնությո՛ւն, օ՜, Մա՛յր...

Պայքարների դժնի ճանապարհով
Բազմություններ ահա բազմահազար,
Որ դարերով գրկիդ ու գգվանքիդ կարոտ
Հնձել են, բայց չեն ճաշակել բերքերդ սրբազան,—

Դեպի քե՜զ են գալիս, դեպի անեզրական
Երկինքնե՛րդ բազմաշխարհ ու բազմաստեղ,
Իբրև տե՜ր են գալիս, իբրև տիրակա՜լ,
Գալիս են, որ աստղերիդ և ընթացքի՛դ անգամ
Իրենց ստեղծարար հանճարը պատվաստեն,—

Օ՜, Բնությո՛ւն, օ՜, Մա՛յր։—

Ընդունի՛ր ուրեմն նվաճողներիդ երթը,
Իբրև արգանդդ հին բեղմնավորող բարիք,—
Ընդունի՛ր որդիներիդ հաղթանակի երգը,
Որ հնչում է ընդերքից աշխարհի․—

Ընդունի՛ր նաև այս երգը գորովական,
Որ քո չնչին հյուլեն մի գիշեր աստղալից
Մատուցեց քեզ սիրով ու որդիաբար՝
Ողջունելով խորհուրդդ աստղային․․․

Օ՜, Բնությո՛ւն, օ՜, Մա՛յր։—