Հեղինակ:Եղիշե Չարենց

Եղիշե Չարենց

◄ Հեղինակներ Չ	Եղիշե Չարենց
Կենսագրություն Ստեղծագործություններ Քաղվածքներ	(1897 - 1937)

Այս հեղինակի գործերը հանրային սեփականություն են համարվում այն երկրներում, որտեղ հեղինակային իրավունքի տևողությունը ներառում է հեղինակի կյանքը գումարած 70 տարի կամ ավելի քիչ։ Հեղինակի գործերի թարգմանությունները, ադապտացիաները, մշակումները հանրային սեփականություն չեն, եթե թարգմանչի, ադապտացնողի ու մշակողի մահից չի անցել 70 տարի:

Երեք երգ տխրադալուկ աղջկան

• Ճամփին
• Անքուն գիշերին
• Մեռելոց

Տեսիլաժամեր

• Մի լուսե աղջիկ, լուսե մի մեռել
• Ես նստում էի անմարդ բուլվարում
• Հոգուս մեջ իջել ու փռվել էր մի
• Եվ մի իրիկուն զանգերի երգում
• Հայրենիքում
• Եվ մի առավոտ մշուշ էր ու մեգ
• Հիմա չգիտեմ, մոռացել եմ ես

Լիրիքական բալլադներ

• Երեքը (Պոեմ հավիտենական)
• Հետերա-երազ (էպիզոդ)

Հրդեհը

• Հսկա շենքերը հուր ու ծխի մեջ
• Մոխիրի միջից - կարմիր կրակներ
• Եզերքը Աիդ
• Մարի, է՛գ թռչուն...

Ծիածան

• Ես աստղային մի պոետ, Լաբիրինթում քո Կապույտ
• Հոգին չի մեռնում։ Մարմինը թողած երկրային փոսում

Ծիածանը

• Լուսամփոփի պես աղջիկ՝ աստվածամոր աչքերով
• Երեք գույն կա երազային քո երկրում
• Երեք ճաճանչ, երեք երանգ, երեք գույն

Կապույտը

• Կապույտը հոգու աղոթանքն է, քույր
• Արևից առաջ և ոսկուց առաջ
• Առավոտ կանուխ, երբ արև չկա
• Քո՛ւյր, արցունքները - մաքուր
• Երբ չկայիր կարծես դու՝ դղյակում հոգու

Ոսկին

• Կապույտի՜ մեջ, կապույտի՜ մեջ - արևի ոսկին
• Արևի ոսկին ինչո՞ւ է փակում
• Դու տրտում ես, բայց արևի բռնկված ոսկին
• Օ, նայիր ու տե՛ս, նայի՛ր ու ժպտա
• Օղակ-օղակ, ոսկեգույն ու հրաշեկ
• Հրոտ, հրաշեկ ոսկին արևի
• Ես հավատում եմ հասկի շշուկին, խոսքին
• Արևը - որպես մի ոսկի թիթեռ
• Ու թուլացած, ու սփրթնած կմարի
• Ու կտարածվի մի տրտում մշուշ

Մանուշակագույն

• Կապույտից հետո և ոսկուց հետո
• Աչքերիդ վճիտ ու թաց կապույտում
• Ու տրտում էին քո աչքերը թաց
• Իրիկուն էր։ Իրիկնային տրտմության
• Աղոթքի պես, երգի պես
• Քո՛ւյր, երազներն այրվեցին ու անցան

Հրաժեշտի երեկո

• Ջինջ ճախրում են ղողանջները հորիզոնից-հորիզոն
• Դու մոտեցար որպես քույր - ու հեռանում ես ահա
• Դու գնում ես, բայց հոգիս սպասում է քեզ
• Կանցնեն օրերը բոլոր

Գազելներ

• Կապույտ բաժակը հոգեթով դու խմի՛ր
• Իմ խոսքերը կարկաչում են կապույտում
• Ո՞ւմ եմ երգում. ի՞նձ, թե՞ քեզ - չգիտեմ
• Կա հոգու մեջ ու աշխարհում - մի ոսկի օղակ
• Դու կապույտը սիրեցիր - չգտար
• Քո՛ւյր, զանգերի տխրության մի ղողանջ է քո հոգին
• Բոլոր խոսքերն իմ երգում - ճաճանչներ են լոկ
• Քո՛ւյր, իմ հոգին լուռ ու տարտամ - մի ստվեր է լոկ
• Կղողանջեն օրերը քո - կմարեն
• Մենք չգիտենք, քո՛ւյր իմ, մեզ կապույտը ո՞ւր կտանի
• Քո՛ւյր, ղողանջի՜ պես ճախրել ու գնալ
• Ի՜նչ տրտում են զանգերը, քո՛ւյր, մայրամուտի
• Մահը, գիտե՞ս, մի լուսավոր առասպել է, քո՛ւյր
• Իրիկուն է, քո՛ւյր,- աչքերդ փակի՛ր
• Դիր մատներդ կույս՝ աչքերիս վրա
• Իրիկունը ու կապույտը կանչեցին, քույր
• Որքան ցավ կա, որքան ցավ կա այս կարոտում իրիկնային
• Թող ապրի հոգին - կապույտ վանդակում
• Մարում է հոգիս, քո՛ւյր, քո աչքերում ու մեռնում է նա
• Իրիկնային քո՛ւյր իմ հեզ, մեռելի՜ պես դու անցի՛ր
• Կապույտ կարոտը գուրգուրեմ ու լռեմ
• Շրթունքներիդ հոգեվարքն է, քույր իմ,- հեզ
• Սիրո երգի կորած տողն ես հոգուս համար
• Քեզ կհասնեմ, քո՛ւյր իմ, ես - Ամենտի Երկրում
• Կմոտենանք մի իրիկուն Հավերժական Կապույտին

Ողջակիզվող կրակ

Իրիկունը

• Նո՛ւյնն է կարոտս հիմա՝ անսփոփ ու որբ
• Հուրը լափում է հիմա սուրբ մարմինը քո
• Դեպի երկինք է տանում ճանապարհը հին
• Հրափթիթ վարդերի ոսկեշաղ, մաքուր
• Օրերը, որ գնացին, չե՛ն դառնա հիմա
• Կապույտ աչքերդ ահա - աներազ ու պաղ
• Կապույտ կարոտը մեռավ։ Խառնվեց հրին
• Այս աշխարհում իրիկնային, ուր ապրեցիր միայն մի ժամ
• Կապույտ կարոտը ոչինչ, մեզ ոչինչ չտվեց
• Կապույտ լճի վրա, բացերի մեջ պարապ
• Խինդ կա հիմա իմ հոգնած սրտում
• Իմ հեռավոր, իմ հեռու եզերքում
• Ցորենների արտի վրա հրաբորբոք
• Տունս դաշտում հեռու սպասում է հիմա
• Դեռ մայր չի մտել երկնքում
• Ես լռել եմ հիմա, խոնարհվել եմ հլու
• ...Մայրամուտի այս սուրբ, հրակարմիր միգում
• Արևն իջավ:- Մոտ է ծիրին
• Վերադարձ

Առավոտ

• Իմ անցած օրերի պես
• Օրերը հուր են հիմա
• Հնչում են խոսքերը, բառերը
• Հնչում են օրերը, կանչում են
• Նո՜ր է կարոտս հիմա. հուր է կարմիր ու հրդեհ
• Կանչում են՝ դարձի՜ր, դարձի՜ր
• Դու հրե մի ուրու ես, աղջիկս
• Ես հաճախ մտածել եմ, զգացել եմ
• Բրո՛նզ ես, հո՛ւր ես
• Ու վառվո՜ւմ է օրերում սիրտս, որպես ողջակեզ
• Կարմիր նժույգները թռչում են սրընթաց
• Սրտիս մեջ մղկտում է կարոտը
• Ճամփա եմ ընկել ես մենակ
• Հուշի պես թել մի բարակ
• Ինչպես երկիրս անսփոփ, ինչպես երկիրս բախտազուրկ
• Վառվում ես՝ մարմա՜նդ, մարմա՜նդ
• Տեսնում եմ՝ վառ օրերում, օրերի հրում
• Դու - հողմային մշուշ ու մահ
• Վառվում է հեռու մի սեր
• Ելե՜լ են նորից...
• Որքան դաշտեր որ կան

Էմալե պրոֆիլը Ձեր

• Սոնետ (Ես ինչպե՞ս Ձեզ չսիրեմ)
• Էմալե պրոֆիլը Ձեր
• Որպես մի ցնդած պոետ
• Ես այնքան փո՜քր եմ դեռ
• Երազի պես անուշ
• Երբ ես տեսնում եմ Ձեզ
• Հստակ հոսում են իմ
• Առել եմ գիրքը Ձեր
• Որպես հեռու բույրի
• Ձեր դեմքի կարոտը վես
• Միայն Ձեզ համար
• Էլեկտրական լամպի
• Կարդում էիք Դուք թավ ձայնով
• Երբ ես տեսնում եմ դեմքը Ձեր
• Թղթից շինած ծաղիկների պես հոգեթով
• Երբ ես հիշում եմ Ձեզ
• Ես հիմա օրհներգում եմ

Տրիոլետներ

• Իմ երգը միշտ Ձեզ է երգում
• Երեկ Ձեր պրոֆիլը այնքան
• Ձեր դեմքի էմալը երեկ
• Այսօր Ձեր մատները, տիկի՛ն
• Գիտե՞ք, որ գարուն է արդեն
• Շրշում են իմ շուրջը, շրշում
• Երգում է ծովը, դաշտը, հովը
• (Տրիոլետ ինտիմ)։ Հիմա ամեն ինչ անիմաստ է
• Ես անդարձ Ձեզ սիրել եմ, և իմ սիրտը հուր է
• Զրնգում է շուրջս աստղազարդ գիշերը

Նորից՝ Արմենուհի Տիգրանյանին

• Միայն Ձեզ համար
• Նորից՝ Արմենուհի Տիգրանյանին
• Գիտես, որ գլխարկիդ համար
• Անհայտ հեռուներից եկած
• Քո դեմքը, թովչությունը դեմքիդ
• Արմենուհի Տիգրանյանին

Փողացային պչրուհուն

• Խրախճանք
• Շամիրամ (Նորից՝ անմար կարոտով գգվանքների ու հրի)
• Անկումների սարսափից
• Վարսավիրի հմայքներ
• Հայացքների թակարդում
• Շան կարոտներ
• Խեղկատակ

Ութնյակներ արևին

• Նետե՜լ է երկաթե մի ձեռք
• Այն արև՜ն է՝ կարմի՜ր ու հասուն
• Աղջկա կոնքերի նման
• Ինչ որ լավ է՝ վառվում է ու վառում
• Տեսնում եմ՝ արևի վրա
• Ինչպես շոգ, ճնշող ոսկի
• Ես գիտեմ՝ արևի վրա
• Արնակեզ, սուր մի նիզակ
• Կարծես ես ճամփա եմ ընկել
• Իմ ուղեղը բորբոք, կրակուն
• Բայց ինչո՞ւ միայն կիրք ու կին
• Փայլում ես ոսկի սվիններ
• Ու նորից ելած խանդավառ
• Միայն խմիր արեգակի բույրը ջինջ
• Բորբ մի աղջիկ զարկեց ձեռքով իր բոց կոնքին
• Հոսում է տաք, ինչպես հեշտանք, կամ ձույլ ոսկի

Տաղարան

• Ինչքան որ հուր կա իմ սրտում - բոլորը քեզ
• Ամռան անուշ, հուրհրատող տո՛թ ես ջան
• Երազ տեսա, Սայաթ-Նովեն մոտս էկավ սազը ձեռին
• Աշուղ Սայաթ-Նովի նման՝ ես երգ ու տաղ պիտի ասեմ
• Ես մե անգին գոզալ տեսա - Գյուրջստանի քաղաքումը
• Կուզեմ հիմի փչե զուռնեն - հարբած ըլիմ մինչև էգուց
• Ես մե հարբած դուքանդար եմ - դուքանիս մեջ բան չմնաց
• Մե ձեռիս արաղ է, մեկելը գինի
• Ինչքան զանգ են տալիս - իմ միտն ես գալիս
• Էսօր մեր փողոցով անցար - շրթերդ գինու թաս էին
• Շրթերդ կրակով լիքը օսկեջրած չինի են, ջա՛ն
• Էլի գարուն կգա, կբացվի վարդը
• Հազար ու մի գիրք կարդացի - ամենից լավ տաղն է էլի
• Ինչքա՜ն կանչես ու տաղ ասես, խելքի արի՝ բա՛վ է, էլի
• Հիմի շատ են երգիչները - հոգու ուզած տաղը չկա
• Երբ էս հին աշխարհը մտա ես տաղով, սազով - քամանչով
• Բախչովն անցան, բույր շնչեցին, ափսոս, որ վարդը չտեսան
• Հիմի անտուն ման եմ գալիս, գիշեր-ցերեկ երգ եմ ասում
• Աշխարհիս մեջ ես էլ մե օր կանցնեմ անդարձ ու կերթամ
• Հայաստանին (Հազար ու մի վերք ես տեսել - էլի՛ կտեսնես)
• Ես իմ անուշ Հայաստանի

Զանազան բանաստեղծություններ

• Պոետ

«Հրո երկիր» շարքից

• Երազում եմ այն Երկիրը հեռավոր
• Գիշերապահը
• Պատահական անցորդին
• Դահիճը կարմրազգեստ
• Հիշում եմ, հնչեց զանգը միջանցքում
• Շամիրամ (Իրիկնային փողոցում ես տեսա նրան)
• Կան անտես հյուրեր։ Գալիս են նրանք
• Կյանքը - երգի, երկնքի՜ պես անհո՜ւն, անհո՜ւն,
• Հմայում է ինձ լապտերը փողոցային
• Փողոցների մեջ կա մի անանուն
• Երգում է քաղաքն իր երգն առօրյա
• Դուրսը, հեռվում - դաշտեր ու դաշտեր
• Ճանապարհը - գորշ, փոշապատ, ոլոր
• Այս շենքի վրա ամպերն են թառել
• Կարինե Քոթանճյանին (Գիշերը հոգնած նստել սենյակում)
• Մարմնիս երազը
• Դուրսը քամին թափառում է, անմխիթար դեգերու
• Ուրվականս նոր
• Գիտեմ, որ մի օր կմեռնեմ ես էլ
• Հեռացումի խոսքեր
• Տաղ անձնական
• Ոսկեփրփուր, ոսկեպուրպուր
• Աշնանային
• Անքնություն
• Աշունը դեղնաթուխ նստել է դռանը
• Խավար է, գիշեր է։ Մթում սպասում եմ
• Կարմիր են գալիքի լույսերը ու մուգ են
• Ի՞նչ ես արդյոք՝ չգիտեմ, ես չգիտեմ մինչ հիմա
• Աղմկում է իմ սրտում ամեն գիշեր մի կարոտ
• Կարոտ
• Գարունը սիրտ է հուզում - հուր ու հրդեհ է վառել
• Դու իմ գարնան առավոտ - ինչպե՞ս կանչեմ քեզ հիմա
• Հիմա հիշում եմ բոլոր օրերս հին ու անցած
• Մորս համար գազել
• «Քո վարդարանը»
• Մարիոնետկա
• Պրինցեսա մահ
• Վահան Տերյանի հիշատակին

«Լյուսի Թառայանին» շարքից

• Բրոնզե քո՛ւյր իմ, բրոնզե քույր իմ, բրոնզե հարս
• Մահվան տեսիլ
• Տրիոլետ Լ. Բ.-ին
• Նրբակիրթ Լ.-ին
• Կատուներն ու ես
• Ամառ
• Կարմիր սոնետ
• Աստղիկ

Էպիքական պոեմներ

• Կապուտաչյա հայրենիք
• Դանթեական առասպել
• Վահագն
• Աթիլլա
• Ազգային երազ
• Հատված
• Սոմա
• Ամբոխները խելագարված

Բոլորին, բոլորին, բոլորին (Երեք ռադիոպոեմ)

• Նաիրի երկրից
• Դեպի ապագան
• Բրոնզե թևերը կարմիր գալիքի
• Երգ ժողովրդի մասին
• Խաղաղության ռադիո
• Ամենապոեմ
• Չարենց-Նամե

Արձակ

• Երկիր Նաիրի
• Երևանի ուղղիչ տնից

Հոդվածներ

Մաքսիմ Գորկուն նվիրված

• Էջ օրագրից
• Մեծագույն կորուստ
• Հանճարների և աստղերի ուղին

Թարգմանությունները

• Աղջիկը և մահը (հեղ․ Մաքսիմ Գորկի)
• Բազեի երգը (Մաքսիմ Գորկի) (հեղ․ Մաքսիմ Գորկի)
• Բալլադ կոմսուհի Էլլեն դե Կուրսիի մասին (հեղ․ Մաքսիմ Գորկի)
• Դոստիգաև և ուրիշները (հեղ․ Մաքսիմ Գորկի)
• Խանը և նրա որդին (հեղ․ Մաքսիմ Գորկի)
• Իմ թանկագին բարեկամ Լուիջի Ցապելլիին (հեղ․ Մաքսիմ Գորկի)
• Մրրկահավի երգը (Մաքսիմ Գորկի) (հեղ․ Մաքսիմ Գորկի)
• Ստախոս սարյակի և ճշմարտության սիրահար փայտփորիկի մասին (հեղ․ Մաքսիմ Գորկի)
• Վալախական լեգենդ (հեղ․ Մաքսիմ Գորկի)

Ստեղծագործությունները այլ կայքերում

• Վերջին աղոթք